Tasviriy san’at va qo‘l mehnatiga 0 ‘qitish maxsus

Juftlik bilan ishlash
Faoliyatni tashkil qilishning ushbu shaklida o‘quvchilar 
so‘zlashuv nutqini rivojlantirish uchun yana ham keng imkoniyat 
yaratiladi. Chunki bunda har bir o‘quvchi o‘rtog‘i bilan muloqot 
qilishiga to‘g‘ri keladi.
0 ‘qituvchi hamma o‘quvchilami juftlikka ajratadi. 0 ‘qituvchi 
tomonidan yoki o‘quvchi xohishiga binoan juftliklar tarkib topadi. 
Har bir juftlik mustaqil ishlaydi. 0 ‘qituvchi ulami nazorat qiladi, 
zarur hollarda yordam beradi.Quyidagi 
ish turlarini 
tavsiya etamiz:
1. 
Hamma juftliklar bir xil topshiriq bajaradi. Har bir juftlik 
o‘qituvchidan topshiriqni qabul qilib oladi, bajaradi va hisobot beradi.
2.Juftlikda o‘quvchilaming navbat bilan ishlashi. Jufllikdagi 
o‘quvchilar bir xil topshiriqni navbat bilan bajaradilar. «Awal, 
keyin» tushunchalari o‘zlashtiriladi.
Bir o‘quvchi harakatni bajarsa, ikkinchi o‘quvchi nima qilganini 
yozib turadi. So‘ngra o‘rin almashadi.
3. Juftlik boshqaruvchisi bilan ishlash.
Ikki o‘quvchidan biri boshqaruvchi qilib tayinlanadi. Unga 
o‘qituvchi buyum namunasini ko‘rsatadi. Boshqamvchi o‘qituv- 
chidan olgan topshiriqlami o‘rtog‘iga beradi va uning bajarishini 
nazorat qiladi. 0 ‘rtog‘i ishi yuzasidan boshqaruvchiga hisobot
191

---

topshiradi. Boshqaruvchi esa o‘qituvchiga. Shu asnoda o‘quv- 
chilaming o‘zaro nutqiy faoliyati amalga oshadi. Masalan,
0 ‘quvchi: - Men nima qilaman?
Boshqaruvchi: - Sen uy qurasan.
0 ‘quvchi: - qanday uy quraman?
Boshqaruvchi: - 2 qavatli.
0 ‘quvchi: - aw al nima qilay?
Boshqaruvchi: - talabnoma yoz va hokazo.
0 ‘quvchilarning yakka ishlashi
Predmetli amaliy ta’lim darslarida o ‘quvchilaming yakka 
ishlashini ko‘proq tashkil qilish kerak. Chunki bu o‘quvchilarda 
faollikni, mustaqillikni tarbiyalaydi. Yakka holda ishlaganda har bir 
o‘quvchi ishni o‘zi bajaradi. Topshiriqlar bir xil yoki tabaqalangan 
holda bo‘lishi mumkin.
Agar o‘quvchi faoliyat davomida xato qilsa yoki qiynalsa, 
o‘qituvchi yordam beradi (bunda boshqa o‘quvchilar diqqatini 
tortmagan holda).
Mustaqil ishlar orqali o‘quvchilarda nutqiy malaka, ko‘nikmalar 
ishlab chiqiladi. Ya’ni:
-ish rejasini tuzish;
-talabnoma tuzish;
-ish yuzasidan hisobot.
Ushbu tashkiliy shaklni o‘quvchilar bilimini, amaliy ko‘nik- 
malami tekshirishda qo‘llash mumkin.
Mustaqil topshiriqlar darsning har qaysi bosqichida berilishi 
mumkin.
0 ‘quvchilar bilimi va imkoniyatini tekshirish uchun ularga 
mustaqil ishlash bo‘yicha quyidagi topshiriqlar namunasini kelti- 
ramiz.
Tayyorlov va 1-sinflarda «Gul» applikatsiyasini yasash bo‘yi- 
cha topshiriqlar.
Gul andozasini qo'ying.
1.Andozaning chetini chizing.
2.Gulni qirqib oling.
3.Gulni yopishtiring.
192

---

4.Gulni bo‘yang. Band chizing.
5.1shingizga nomingizni yozing.
Topshiriqlar polotnoda yoki doskada yozilgan bo‘ladi. 0 ‘quv- 
chilar topshiriqlami o‘qiydi va o‘qituvchidan ish qurollarini 
so‘raydi.
!-sinf oxirida xuddi shu «Gul» applikatsiyasini yasash top- 
shirilsa, unda ish quyidagicha kechadi:
1-Ish reja tuzing.
2. Talabnoma yozing.
3. Applikatsiyani bajaring.
4. Hisobot yozing.
0 ‘quvchilamirig so‘zlashuv nutqini tekshirish uchun quyidagi 
topshiriqlami namunasi. Tayyorlov sinf uchun:
-tur, o‘tir, ol, ber, ko‘rsat.
...ni ol. 
Bu nima?
...ni ber.
...ni chaqir.
...ga qara.
...dan so‘ra.
1-2-sinflar uchun:
1. Ish rejasini tuzing. Yozing.
2. Talabnoma yozing.
3. Hisobot yozing.
3 ,4-sinflar uchun:
-sen nima yasamoqchisan?
-o‘rtog‘ingga ayt. Senga qog‘oz bersin.
-qara, u to‘g‘ri bajaryaptimi?
-yordam ber. Bahola.
-kecha qanday buyum yasadik?
-senga qiyin emasmi?
Natijalami tahlil qilganda asosan, qaysi topshiriq yaxshi baja- 
rilgani, o‘quvchilaming ishga munosabati (ongli bajarganligi), reja, - 
hisobot, talabnoma tuzish va yozishda qanday xatolarga yo‘l qo‘y- 
gani nazarda tutiladi.
193

---

1. Predmetli amaliy ta’lim darslar tuzilish bocqichlarini gapirib 
beriiig
2. Predmetli amaliy ta’lim darslarida ish qurollarini tarqatish 
boyicha ish usullarini gapirib bering
3. Dars shakllarini gapirib bering