Tasseming bu modda bilan olib bor"" I eksperimental ishiari natijalari

napalm  qtiyuqlantirixvchisi
 
sifatida  qo'llanishi 
bilan  belgilandi.  Ikkinchi  jahon  urushi  yillarida  stirolli  kauchuk 
qo'shib  tayyorlangan,  uzoq  yonadigan  va  suv  bilan  o'chmaydigan 
benzinli napalmlar
 
dahshatli  qurolga aylandi.  Jumladan,  amerikaliklar 
V ’etnamda
polistirol napalmidan
 
foydalanishgan va millionlab gektar 
o'rmonlar  kuyib  kulga  aylangan.  1931-yildan  boshlab  Germaniyada 
polistirol 
ishlab 
chiqarilishi 
yo'lga 
qo'yilgan, 
Bu 
reaksiya 
mexanizmini  1946-yilda  G.  Shtaudinger  aniqladi.  Hozirgi  paytda  bu 
polimer  svetotexnik vositalarda shisha o'rniga  ishlatilmoqda,  qurilish, 
dekorativ  va  o'rov  materiali  sifatida  alohida  o'rin  egalladi.  Bugungi

---

kunda 
stirol 
bilan 
a-metilstirol, 
metilmetakrilat 
va 
boshqa 
Mjpolimerlar  kabi  qo'llanilmoqda,  ayniqsa  kauchuk  bilan  qo'shib 
olingan  va qattiq  zarbaga  chidaydigan  sopolimerlar  keng  o'rin  topdi.
1950-yilda 
nemislaming 
BASF 
kompaniyasi 
mutaxasssislari 
“
ko'piradigan”
  polistirolni  kashf  etdilar. 
1959-yil.  Amerikalik 
Koppers  Company
 kimyogari  J.  Stoves  hajrni 
kengayadigan polistirol
 
(expendable  polystyrene ~ EPS) olishga erishdi.  Bugungi  kunda jahon 
miqyosida  polistiroldan  foydalanish  ko'lami  jihatidan  polietilen  va 
PVXdan keyin 
uchinchi o'rinni
 egallab turibdi.
Polimetilmetakrilat  (PMMA).
  1928-yilda  yaratilgan  bu  polimer 
pleksiglas
  yoki 
organik  shisha
  deb  ataladi.  1931-yilda  AQSHning 
Dyupon  kompaniyasi  kimyogarlari  juda  mustahkam  shaffof  akril 
materiali  (organik  shisha)ni  yaratdilar  va  uni 
Lucite
  nomi  bilan 
atadilar.  Shu  davrda  Amerikaning  Rohm  &  Haas  Chemical  Company 
kompaniyasi  tez  orada 
Plexiglas
  (pleksiglas)  materialini  ishlab 
chiqarishni  yo'lga  qo'ydi. 
1933-yil  PMMA  ishlab  chiqarish 
Germaniyada,  1936- yil -  sobiq  SSSRda boshlandi.  Bu polimer asosan 
aviasozlikda, avtomobilsozlik sanoati va qurilishda  keng  ishlatiladi.
Polivinilxlorid.
  1872-yilda  vinil  xloridining  polimerlanishi  ilk 
bor  nemis  kimyogari  Eygen  Bauman  tomonidan  amalga  oshirilgan. 
Bu  olimning  xizmati  shundaki,  u  vinil  xloridini  organik  peroksidlar 
ishtirokida  radikal  polimerlanish  usulini  yaratdi.  Ammo 
PVXning
 
turli  sohalarga  jadal  kirib  kelishi  XX  asrning  o'rtalarida  boshlandi. 
Muammo  shundan  iboratki,  sof  holdagi  PVX  ko'pgina  nuqsonlarga 
ega.  Xona  haroratida  u  mo'rt  va  elastiklik  xossasini  yo'qotadi,  uni 
eritisb  yoki  yumshatish  va  suyuqlantirish  ham  muammoligi  PVXdan 
foydalanishni  anchagina  chegaralaydi.  1912-yilda  rus  kimyogar- 
texnologi  1.1.  Ostromislenskiy  vinil  xloriddan  sanoat  usulida  sifatli 
polivinilxlorid  olish  usulini  yaratdi.  1930-  yillarda  olimlar tomonidan 
issiqlik  va  yorug’lik  ta'siriga  bardosh  beruvchi  PVX  stabilizatorlarini 
topdilar.  PVXIi  pastalar  (plastizollar)  sun'iy  charm  olish,  yumshoq 
o'yinchoqlar, pol to'shamalari tayyorlash uchun  ishlatiladi.  Plastifika- 
tsiyalangan  PVX  -   yangi  material  sifatida  keng  ko'lamda  qo'llanish 
sohalari  aniqlandi.  Olib  borilgan  izlanish  va yaratilgan  texnologiyalar 
PVXni  ishlatilishi  bo'yicha  jahonda  polietilendan  keyin 
ikkinchi
 
о 'rinni
 egallashiga imkon yaratdi.
403

---