Tashqi iqtisodiy faoliyat va turizm

I BOB. HINDISTONNING MAVJUD IQTISODIY SALOHIYATI MAMLAKATNING IQTISODIY RIVOJALNISHING OMILI SIFATIDA VA UNING ISTIQBOLLARI.
1.1. Hindistonning tabiiy va mehnat resurslari, geografik va iqlimidan iborat qulay shart-sharoitlari, hamda rekreatsion resurslarining iqtisodiy rivojlanishdagi ahamiyati.
Hindiston qadimdan jahon iqtisodiyoti, xalqaro savdo munosabatlarida ulushi yuqori mamlakatlardan hisoblanib kelingan. XIX asrlarda jahon bozoridagi ipak, gilam va to’qimachilik mahsulotlari, teri, yog’och, parfumeriya va zargarlik, qimmatli toshlar savdosining eng yuqori ulushi Hindistonga to’g’ri kelgan. Ayniqsa ziravorlar eksporti bo’yicha yolg’iz Kerala hududi dunyo ziravorlarining 2/3 qismini ta’minlab kelgan.
Bugungi kundagi Jahon YAIM va kapital harakatidagi ulushi ko’rsatkichlar Hindsiton milliy iqtisodiyotining global ahamiyatini hamda uning globallashuv tendensiyasini ko’rsatib bermoqda. Ushbu mulohazalardan kelib chiqib, Hindiston iqtisodiy o’sishini ta’minlovchi asosiy omillarni o’rganish va ularning istiqbolini tahlil qilish ahamiyati ma’lum bo’ladi. Xususan, tarixiy, ijtimoiy-siyosiy va boshqa jihatdan mamlakatimizga o’xshashligi masalaning dolzarbligini yanada oshiradi.
Hindistonning dunyo YAIMsidagi ulushi 1980-2018 yillar davomida quyidagi ko’rsatkichlarni tashkil qiladi:
1.1.1-rasm. Hindsitonning dunyo YAIMsidagi ulushi (%)¹

1980 yilda mamlakatning dunyo YaIMsidagi ulushi 2.89% ($382 mlrd) bo’lsa, 2000 yilga kelib uning ulushi 4.16% ($2.018 trillion), 2018 yilda esa 7.77% ni tashkil qilmoqda. Rivojlanayotgan mamlaktlarga qilingan ja’mi to’g’ridan-to’g’ri investitsiyalarning 6.36% Hindistonga to’g’ri kelar ekan. Hindistonning xalqaro kapital harakatidagi o’rniga nazar tashlasak ushbu ko’rsatkichlarga guvoh bo’lishimiz mumkin:
1.1.1-Jadval
Hindistonning jahon To'g'ridan-to'g'ri investitsiyalar importidagi ulushi²

	1995-2004 yy. (yiliga o’rtacha)		2005-2007 yy. (yiliga o’rtacha)		2008 yil		2015 yil
	mlrd $	%	mlrd $	%	mlrd $	%	mlrd $	%
Butun dunyo	718.54	100	1471.8	100	1744.1	100	1762.2	100
Rivojlanayotgan mamlakatlar:	199.79	27.8	444.94	30.2	658.00	37.7	764.67	43.4
Hindiston	3.79	0.5	17.77	1.2	42.55	2.4	44.21	2.5

Hindistonning dunyo mamlakatlariga qilingan to’g’ridan-to’g’ri investitsiyalar hajmi quyidagicha: