Tasdiqlayman” Tabiiy fanlar fakulteti dekani K. A. Saparov

Sanoati.
Markaziy Osiyo davlatlari sanoatida undiruvchi sanoat tarmoqlarining ahamiyati katta. Bularga yoqilg’i–energetika, metallurgiya, mashinasozlik, kimyo sanoatlari kiradi. Keyingi yillarda qurilish, yengil va oziq–ovqat sanoatlari ham rivojlanib kelmoqda.
Turkmaniston respublikasida neft va gaz zahiralari yetarli. Gaz zahiralari hajmiga ko’ra Turkmaniston MDHda Rossiyadan keyin ikkinchi o’rinda turadi.
Tojikiston Respublikasida mahalliy ahamiyatga ega bo’lgan ko’mir, neft va gaz konlari mavjud. Ammo gidroenergetik potensiali yuqori. MDH davlatlari orasida u gidroenergiya quvvati bo’yicha Rossiya Federatsiyasidan so’ng 2–o’rinda turadi. Vaxsh daryosida qurilgan Nurek GES–i mamlakatning asosiy energiya manbai hisoblanadi. Rogun, Pomir GES–larini qurish mo’ljallangan.
Qirg’iz Respublikasida ham qo’ng’ir va toshko’mir konlari mavjud. Neft va gaz zahirasi mahalliy ahamiyatga ega. Lekin gidroenergetik resursga boy. Gidroenergiya potensiali bo’yicha Markaziy Osiyoda Tojikiston Respublikasidan so’ng 2–o’rinda turadi. Norin daryosida To’xtagul GESi ishga tushirilgan. Yoqilg’i va energiyaning malum qismini O’zbekiston va Qozog’iston Respublikalaridan oladi.
O’zbekiston Respublikasi hududida gaz zahiralari, neft va qo’ng’ir ko’mir hamda mahalliy ahamiyatga ega bo’lgan toshko’mir konlari mavjud. O’zbekistonning Farg’ona vodiysida neft va gaz, Ohangaron vodiysida qo’ng’ir ko’mir, Buhoro, Navoiy, Qashqadaryo, Surxondaryo viloyatlari hamda Quyi Amudaryo iqtisodiy rayonida gaz va neft zahiralarining yirik konlari mavjud.
Markaziy Osiyoda qora metallurgiya markazlari Qozog’iston va O’zbekistonda mavjud. Bekobod shahrida respublikamizda yagona qora metallurgiya kombinati ishlaydi.
Qozog’iston Respublikasi mis, qo’rg’oshin, ruh, alyuminiy, titan, magniy, shuningdek kamyob va nodir metallar ishlab chiqarishda ixtisoslashgan bo’lib, xalqaro mehnat taqsimotida MDH davlatlari orasida yaqqol ajralib turadi. Respublika mis zahiralari bo’yicha MDH davlatlari orasida birinchi orinda turadi Asosiy konlari Jezqazg’an, Balxash. Markaziy va Shimoliy Qozog’istonda joylashgan, mis sanoati asosan Qarag’anda oblastida bolib, bularga Balxash va Qarsaqpay mis eritadigan zavodlari, Jezqazg’an, Sayak rudani boyitish korxonalari kiradi.
Mashinasozlik va metallga ishlov berish sanoati korxonalari Qozog’istonda Qustanay, Petropavlovsk, Ko’kchatau, Uskemen, Lisakovsk, Qarag’anda, Taldiqo’rg’on, Almati, Kentau, Jusali, Aqto’be, Ural shaharlarida. O’zbekistonda– Toshkent, Chirchiq, Andijon, Asaka, Samarqand, Buxoro, Nukusda, Qirg’iz Respublikasida– Bishkek, To’qmoq, O’shda, Tojikistonda–Dushanbe, Qo’rg’ontepada, Turkmanistonda– Turkmanboshi, Qizil–Arvat, Ashgabat, Turkmanobod va Dashhovuz shaharlarida ishga tushirilgan. Markaziy Osiyoda traktorsozlik va qishloq xo’jalik mashinalari ishlab chiqarishning yirik markazlari Astana, Semey, Uskemen, Pavlodar, Toshkentda mavjud.
Mintaqa bo’ylab kimyo sanoati, Markaziy Osiyo hududidagi neft, tabiiy gaz, turli xildagi tuzlar, fosforit va boshqa kimyoviy xom ashyolar negizida barpo etilgan va rivojlantirilmoqda. Bu sanoatni aynan, neft bilan uchraydigan gaz, gaz kondensatlari, elektr energiyasi ko’p hamda mehnat resurslariga boy rayonlarda tashkil qilish va taraqqiy ettirishga ko’proq e’tibor berilgan.