Tasdiqlayman” Tabiiy fanlar fakulteti dekani K. A. Saparov

II bob. MDH tashkilotining Markaziy Osiyo mintaqasida joylashgan davatlarining iqtisodiy rivojlanish jihatlari.
2.1. Markaziy Osiyo mintaqasida joylashgan davatlar iqtisodiyoti rivojlanishining asosiy tarmoqlari (Sanoati va qishloq xoʻjaligi) ga tavsif.
Markaziy Osiyo xududida iqtisodiyot tarmoqlarini shakllantirish va rivojlantirish uchun turli iqtisodiy va ijtimoiy sharoitlar mavjud. Regionda ayniqsa mehnat resurslari zahirasi yetarli. Gidroenergetik, yer, mineral va boshqa resurslar ham mavjud. Hozirda davlatlar iqtisodiyoti xom ashyo va ayrim xom ashyo mahsulotlari yetkazib berishga ixtisoslanishning o’rniga mahsulotlarni qayta ishlash va tayyor mahsulotlarni ishlab chiqarishga ixtisoslashmoqda. Markaziy Osiyo iqtisodiyotning asosiy tarkibi sanoat va qishloq xo’jalik hamda ularning tarmoqlaridan iboratdir. Bu xo’jalik tarkiblari va ularning respublikalar iqtisodiyotidagi xissasi turli–tuman. Ularning shakllanishi, rivojlanishi va joylanishi respublikalarning tabiiy, iqtisodiy, ijtimoiy, tabiiy geografik sharoitlari bilan bog’liq. Shuning uchun ham mamlakatlar iqtisodiyotida xo’jalik tarmoqlarining o’rni, ishlab chiqarishdagi salmog’i turlichadir.
Jumladan, hozirgi kunda ham MDH davlatlarida yetishtiriladigan paxtaning 95%i, sholi, meva, sabzavot, pilla, qorako’l terining 65 % i Markaziy Osiyo davlatlariga to’g’ri keladi. Bulardan tashqari ko’plab rangli metallar, surma, mis, katta miqdorda neft, gaz qazib chiqariladi. Qozog’istonda 2013 yilda qariyb 69 mln. t. neft (MDH davlatlari orasida Rossiyadan so’ng ikkinchi o’rinda), O’zbekiston va Turkmanistonda 65 va 85 mlrd. m 3 gaz qazib chiqarilgan. (MDHda Rossiyadan keyin 3 va 2–o’rinlarda). 30 Shuningdek, ko’mir qazib chiqarishda Qozog’iston respublikasi MDHda 3–o’rinda (120 mln.t.), oltin qazib chiqarish bo’yicha O’zbekiston MDH davlatlari orasida 2, dunyoda 10–o’rinda turadi. Markaziy Osiy davlatlari qishloq xo’jalik mahsulotlari yetishtirishda ham MDH va xorijiy davlatlar orasida o’ziga xos ko’rsatkichlarga ega. Bu borada Qozog’iston va O’zbekiston davlatlarining xissalari ayniqsa salmoqlidir.
Mintaqadagi davlatlar orasida Qozog’iston iqtisodiyotining yuqori darajada rivojlanganligi bilan ajralib turadi. Milliy daromadi aholi jon boshiga hisoblanganda ancha yuqori.