Tasdiqlayman: O`ib direktor o`rin bosari Sana IX- sinflar

Mavzuni mustahkamlash va yakunlash:
O‘quvchilarga darslikdagi savollar orqali murojaat etiladi va mashqlar yechish asosida mavzu mustahkamlanadi.
Uyga vazifa:
1. Darslikdagi 2-, 4-mashqlar.
2*. Darslikdagi 6-, 7-mashqlar.

Tasdiqlayman O`IB direktor
o`rin bosari_________________

Sana _____________IX- sinflar

44 – dars. Fayllar bilan ishlash
Dars maqsadi:
O’quvchilarda tashqi xotirada matnli fayllar hosil qilish va ularga ma’lumotlar yozish ko’nikmasini shakllantirish.
Darsning ta`limiy vazifasi: O`quvchilarga mustaqil fikrlashni o`rgatish
Darsning tarbiyaviy vazifasi: O`quvchilarning vatanga muhabbat ruhida tarbiyalash:
Darsning rivojlantiruvchi vazifasi: O’quvchilarni kompyuter savodxonligini oshirish
Uslub: Ma’ruza va amaliyot.
Shakl: Savol – javob, kichik guruhlarda ishlash.
Vosita: Elektron resurslar, darslik va ko’rgazmalar
Usul: slayd materiallari
Nazorat: og’zaki, savol-javob va kuzatish.
Baholash: Rag’batlantirish, 5 ballik reyting tizimi asosida
Asosiy tushunchalar:
Chiziqli dasturlar.
Tashkiliy qism:
a)salomlashish
b)davomatni aniqlash
v)siyosiy daqiqalar
O’quvchilar bilan o’tgan mavzuni savol javob va test usulida takrorlash, uyga berilgan topshiriq va vazifalarni tekshirish hamda baholash.


Asosiy tushunchalar:
Fayl turdagi o’zgaruvchilar (faylli o‘zgaruvchilar), matnli fayl, faylni “yozish uchun” ochish, faylni yopish.
Mavzuni boshlashga hozirlik:
O‘qituvchi tomonidan kompyuterlar ishga tayyorlanadi. Paskal dasturlash tili dasturi, mavzuga oid elektron qo’llanmalar va plakatlar tayyorlab qo‘yiladi.
Mavzuni yoritish:
Dars nazariya va amaliyotning uyg’unligi shaklida olib boriladi.
Bu darsda o‘zgaruvchilarning yangi turi – fayl turdagi o‘zgaruvchilar (faylli o‘zgaruvchilar) kiritiladi. Shu sababli savol-javob usulida o‘zgaruvchilarning turlari esga olinadi. Jadval ko’rinishdagi miqdorlarga alohida e’tibor qaratish lozim. Jadval ko’rinishdagi miqdorlar birdan ortiq qiymatga ega bo’lishi mumkinligi ta’kidlanadi. Fayllar ham katta hajmdagi axborotni o‘zida saqlaydi. Jadvallardan farqli o‘laroq, fayllar tashqi xotirada saqlanib, har xil turdagi miqdorlarni o‘z ichiga olishi mumkin.
Var fayl1: File; {fayl1- turi aniqlanmagan fayl }
fayl2: File of Char; {fayl2-belgilardan tashkil topgan ( turi aniqlangan) fayl}
Paskalda matnli fayllar alohida o‘rin tutadi. Matnli fayllar har xil uzunlikdagi satrlardan iborat bo‘ladi. Bunda satr uzunligi 256 ta belgidan oshmasligi lozim. Matnli fayllarni tavsiflash uchun maxsus Text xizmatchi so’zi qo’llaniladi. Masalan,
var fmatn : Text; {fmatn – matnli fayl}
Fayllar bilan ishlash uchun Paskalda quyidagi amallarni bajarish lozim:

1. 
   Fayl turli o‘zgaruvchini tashqi xotiradagi fayl bilan bog‘lash;
   
2. 
   Faylni “o‘qish” yoki “yozish” uchun ochish;
   
3. 
   Fayldagi ma’lumotlarni o‘qish yoki faylga ma’lumotlarni yozish;
   
4. 
   Faylni yopish.
   

Faylli o‘zgaruvchi tashqi xotiradagi fayl bilan Assign operatori yordamida bog‘lanadi. Masalan,
Var my_file:Text;
Begin
Assign(my_file,‘C:\TEXT\DATA.TXT’);
End.
Dasturda my_file o‘zgaruvchi “C” diskning “TEXT” katalogida joylashgan “DATA.TXT” fayli bilan bog’landi. “C:\TEXT\DATA.TXT” yozuv – faylning to’liq nomini anglatadi. Agar kerakli fayl joriy katalogda, ya’ni dastur bilan bitta katalogda bo’lsa, yuqoridagi dasturni quyidagicha yozish mumkin:
O‘quvchilarga quyidagicha muammo qo’yiladi: Agar tashqi xotirada mavjud bo’lgan faylning davomiga ma’lumotlar qo’shish zarur bo’lsa nima qilish kerak? Muammoning sababi nimada? Dasturlashda qanday imkoniyat bo’lsa, bu muammo vujudga kelmaydi?