Масалан: 1. Спорт хонасининг ҳар хил жойида қўйилган 4-та коробкаларга кичик контактларни тақсимлашни навбатчи ўқувчиларга топшириш.
2. Ҳар бир гуруҳдан 6 та ўқувчиларга гимнастик тўшакларни олиб келиб ўз гуруҳидагига қўйишни топшириш.
3. Кейинги дарсга 2 та байроқчани ясаб олиб келишни уй вазифаси сифатида топшириш (қандай ясаш ва унинг ўлчамларини кўрсатиш).
4. Кейинги дарсга арқон олиб келиш ва уни ўзига мослаштириш (ўз тана узунлигини - рост ҳисобга олган ҳолда арқоннинг узунлигини аниқлашни кўрсатиш).
5. Турник ва параллел брусларни тузатилганлигини дарсдан олдин кўриб чиқиш.
6. Иккита навбатчи ўқувчиларга ирғитиш бўйича ўлчамларни олишни топшириш.
Тўртинчи ташкилий кўрсатма гуруҳи - дарс жараёнида ўрганилаётган материалларни ўзлаштириш назорати
Дарс конспектини ёзишда ўрганилаётган материалларнижаьзлаштириш даражасини кўриб чиқиш кўрсатилади (бажариш жараёнида, айрим ўқувчиларни чақириш орқали, назорат дарси бўйича - ҳаммадан меьёр асосида олинади, мусобақа жараёнида имтиҳон саволларига жавоб бериш орқали ва ҳ.к.). Масалан:
1. Гимнастика машқлар мажмуасини бир вақтда бажариш жараёнида, айрим ўқувчиларни баҳолаш.
2. Қандай рапорт топшириш тўғрисида 3-4 кишидан сўраш.
3. Меьёрлар бўйича назорат ўтказиш жараёнида натижа ва бажариш техникасига қўйилган баҳони ҳар бир ўқувчига айтиш. Ҳар бир гуруҳда 5 та енг яхши натижаларни кўрсатиш.
4. Ўқувчилар бажараётган машқларни балларда баҳолашни болаларни ўзига топшириш ва хатоларни қандай тўғрилаш ҳақида кўрсатиш.
Ўқувчилар жисмоний машқларни ўқитувчилар кўрсатмаси бўйича бажаришда хатоларга йўл қўйиш мумкин бўлганлар «дарс мазмуни» жадвалига машқларни ёзиб бўлгандан кейин киритилади - ёзилади.
V-IX синфларда жисмоний тарбия дарсларини ўтказиш методикасининг хусусиятлари
г Ўсиб келаётган авлоднинг жисмоний тарбияси бутун тарбия тизимининг ажралмас қисми ҳисобланади. У шахсни ҳар томонлама гармоник ривож-ланишига, ўқувчиларни меҳнатга, ҳаётга, жамиятда фаол қатнашишга, Ватанни ҳимоя қилишга тайёрлаш умумий мақсадни амалга оширади.
Фақат соғломлаштириш, таьлимий, тарбиявий вазифалар чамбарчас боғланган ҳолда бажарилганда бу мақсад амалга оширилиши мумкин (бу вазифалар мазмунини еслатиб ўтиш).
Жисмоний тарбиянинг асосий вазифаларини тўлақонли ҳал етилиши фақатгина бир-бири билан боғлиқ бўлган жисмоний машғулотнинг шакл тизими яратилган ҳолда бўлиши мумкин. Бу машғулот шаклларига; а) кундалик ерталабки гимнастика; б) машғулотгача гимнастика; в) умумтаьлим дарсларида қувноқ дақиқалар; г) мактаб ва ўқувчилар кун тартибида ўтказиладиган жисмоний машқлар ва ҳаракатли ўйинлар; д) жисмоний тарбия дарслари; е) махсус тиббий гуруҳига ажратииган ўқувчилар билан қўшимча жисмоний тарбия машғулотлари; ж) мактабда синфдан ташқари ўтказиладиган жисмоний тарбия; з) жисмоний тарбия ва спорт бўйича мактабдан ташқари олиб бориладиган ишлар.
V-IX синфларда жисмоний тарбиянинг асосий вазифалари
И. Таьлимий вазифалар. Жисмоний тарбия ва спорт бўйича ёшига мос равишда билим бериш ва ўқувчилар томонидан уларни ўзлаштириш: а) «Алпомиш ва ВагсЫпоу» мажмуа меьёр талабларига тегишли билимлами баён етиш ва ўқувчилар томонидан уларни ўзлаштириш; б) жисмоний тарбия дастури бўйича ўқувчилар билимини чуқурлаштирадиган ва бой етадиган билимлами баён етиш.
Ҳаётда зарур бўлган ҳаракат кўникма ва малакаларини шакллантириш, улами мустаҳкамлаш ва такомиллаштириш, шу боисдан:
а) «Алпомиш ва ВагсЫпоу» мажмуа меьёрларини топшириш шароит-лари ва организм функсионал имкониятлар ўсиш жараёнини мавжудлиги асосида олдинги босқичда ега бўлган ҳаракат кўникма ва малакаларини такомиллаштириш;
б) дастлабки IXтисослашган танлаб олинган спорт турлари бўйича ва мактаб жисмоний тарбия дастурида кўрилган янги ҳаракат тажрибаларини бойитиш;
Гигиеник малакаларни шакллантириш ва мустаҳкамлаш (яьни жамоат ва шахсий гигиена қоидаларига риоя қилиш).
ИИ. Соғломлаштириш вазифалари. Бу жисмоний қобилиятларини ҳар томонлама тарбиялашга, саломатликни мустаҳкамлашга, ўсиб келаётган организмни гармоник шаклланишга кўмаклашадиган вазифалар:
1. Организмни чиниқтириш, шу боисдан:
а) қуёш радиатсияси, ташқи муҳит ҳароратининг таьсири, жисмоний чарчаш ва бошқаларга қаршилик кўрсата олиш қобилиятларини ошириш.
2. Жисмоний қобилиятларни тарбиялаш, шу боисдан:
а) айрим тезкор-куч қобилиятларни тарбиялашга кўмаклашиш.
б) аероб характерининг чидамлилиги;
в) «Алпомиш ва ВагсЫпоу» мажмуа меьёрини топширишига қаратилган ишчанлигига ега бўлиш.
III. БўИим тарбиявий вазифалари. Бу бир-бири билан боғлиқ бўлган жисмоний ахлоқий, ақлий естетик ва меҳнат тарбияларидан келиб чиқувчи вазифалардан, шу боисдан:
А) Иродавий сифатларни тарбиялаш.
Б) Жисмоний тарбия жамоатчиси сифатида жамоат фаолиятига тайёрлаш. Бу вазифаларнинг ҳаммаси ўзаро чамбарчас ўзаро боғлиқ ва бир-
дамлик жараёнида ҳал етилади. Лекин ҳар бирини амалга оширишда уларнинг усул ва йўллари мавжуд. Масалан:
1) Соғломлаштириш вазифаларини амалга оширишда жисмоний тарбия дарсига бўлган гигиеник талабларни бажариш, ўқувчиларнинг ёши ва жин-сий ривожлантириш, саломатлик ҳолатини ҳисобга олиш жисмоний машқларни миқдорлаш ва танлаш асосий ҳисобланади.
2) Мактаб жисмоний тарбия дастурига киритилган ҳаракат кўникма ва малакалар мажмуасини ўзлаштириш таьлимий вазифаларни ҳал етишда асосий ҳисобланади.
3) Тарбиявий вазифаларни ҳал етишда асосий жисмоний сифатлар тар-бияланади ва ахлоқ-иродавий сифатлари тарбияланади (довюраклик, дадиллик, матонат, тиришқоқлик, интизом, меҳнатни севиш ва ҳурмат қилиш ва ҳ.к).
