Tarix kafedrasi

Yer fondi boshqarmasi – Rossiyadan Turkistonga ko‘chib keluvchilar tobora ko‘payib borganligi bois XX asrning boshlarida Turkistonda tuzilgan tashkilot. Ushbu boshqarma rus mujiklarini uy-joy, yer, dehqonchilik vositalari bilan ta’minlab turgan. Shuningdek, bu tashkilot asosan sug‘oriladigan yerlarni keygaytirish hamda mahalliy aholiga tegishli bo‘lgan yerlarni turli sabablarni bahona qilib tortib olish va musodara qilish bilan mashg‘ul bo‘lgan.

Yer haqidagi Nizom – 1873 yilda K.P.Kaufman tomonidan ishlab chiqilgan. Bu Nizomga ko‘ra, faqat qonuniy hujjatlari bo‘lgan kishilargina o‘zlariga tegishli yerlarni xususiy mulk qilib olishlari mumkin edi. Ammo, mahalliy aholining katta qismida bunday hujjatlar yo‘q bo‘lib, ularni berish yoki borlarini tasdiqlash chor ma’murlarining xohishlariga bog‘liq edi. Bu holat esa mustamlakachi ma’muriyatga hujjatlari bo‘lmagan dehqonlarning yerlarini osongina tortib olish uchun qulay imkoniyat berar edi. Mahalliy aholi yerlarining tortib olinishi, yerlarning mulkdorlar qo‘lida to‘planishi shahar va qishloqlar aholisining ijtimoiy-qatlam va tabaqalarga ajralishiga olib keldi. Ular yirik yer egalari, shakllanib kelayotgan qishloq burjuaziyasi, o‘rta hol va qambag‘al dehqonlar, choraporlar va mardikorlarga bo‘lina boshladilar.