Tarix-7 2017.(Uzb). indd

I V BOB. YEVROPADA MARKAZLASHGAN DAVLATLARNING TASHKIL TOPISHI
26-§. ANGLIYADA MARKAZLASHGAN
DAVLATNING TASHKIL TOPISHI
Normandlar istilosi. Angliyada qirol hokimiyatining zaif- 
lashuvi uni daniyaliklarning talonchilik m aydoniga aylan- 
tiradi. A ngl-sakslar bunga qarshi XI asrning 40-yillarida 
q o ‘zg‘olon k o ‘targanida, ularga Fransiyaning shim olidagi 
N orm andiya gersogi yordamga keladi. Ammo ko‘p o ‘tmay 
bu k o ‘m ak beg‘araz b o ‘lmagani tasdiqlanadi.
80-rasm . G astings jangi
N orm andiya gersogi Vilgelm qo‘shinlari 1066-yilda Ang- 
liyaga kelib tushadi. Gastings jangida normandlarning otliq 
ritsarlari inglizlar piyoda qo‘shinini qurshab oladi. Angliya 
qiroli Garold va uning qo‘shini tengsiz jangda halok b o ‘- 
ladi. Norm andiya gersogi qirollik taxtini egallab, Vilgelm I 
nom ini oladi.
Feodal jamiyatining uzil-kesil o‘rnatilishi. Vilgelm m a ­
halliy feodallar — angl-sakslar yerlarini to rtib olib, o ‘z 
ritsarlariga b o ‘lib beradi. Ayni paytda kichik va o ‘rta yer 
egalari o ‘z mulklarini saqlab qolishadi. Mamlakatni itoatda 
saqlash uchun kuchli qirol hokimiyati zarur edi. Vilgelm I

---

IV BOB. YEVROPADA MARKA7LASHGAN DAVLATLARNING TASHKIL TOPISHI
 
99
b a rc h a yirik y er egalarini qirolga sodiqlikka qasam yod 
qildiradi.
81-rasm .
L ondon. Tauer
qal’asi
Q irolning eng yirik m ulkdor b o ‘lishi, baronlarga esa 
yer-m ulklarining turli viloyatlardan taqdim etilishi F ran- 
siyadagi kabi mustaqil grafliklarning tashkil topishiga to ‘s- 
qinlik qiladi. N orm andlar istilosi natijasida Angliya deh- 
qonlariga zulm o ‘tkazish kuchayadi.
O ‘z hokimiyatini mustahkamlash maqsadida norm andlar 
Angliya b o ‘ylab k o ‘plab qal’alar qurdirgan. U lardan eng 
m ashhuri Londondagi Tauer b o ‘lib, u hozirgacha mavjud. 
Angl-sakslarning doimiy qo ‘zg‘olon ko‘tarish xavfi baron- 
larning qirol tevaragida yanada jipslashuviga olib keladi. 
Istilo qilingan m am lakat iqtisodiy im koniyatlarini bilish 
maqsadida Vilgelm Yevropada ilk m arotaba 1086-yili yer- 
m ulk va aholi ro ‘yxatini o ‘tkazadi. R o ‘yxatga oluvchilar 
sav o llarig a faq a t h a q iq a tn i ay tib jav o b b e rish h a q id a
qasam yod qildirilishi xalq orasida ro ‘yxat varaqalarining 
«Dahshatli sud kitobi» nom ini olishiga sabab b o ‘ladi.
B aronlarning aholiga zulm ini cheklash u ch u n graflik- 
lardagi angl-saks m ahalliy sudlari saqlab qolinadi. M am - 
lakat grafliklarga bo ‘linib, ularning har biriga qirol vakili — 
sherif tayinlanadi.
X I I —X I I I a s rla rd a n b o sh la b A n g liy a d a d e h q o n la r 
k u rash i 
k u ch ay ad i. U la rn in g b ir qism i o ‘z x o ‘ja y in - 
laridan qochib o ‘rm onlarda yashaydi. Qochoqlar birlashib 
feodallar, yepiskoplar, am aldorlar, qirol sudyalariga hu- 
jum lar uyushtiradi. U larni aholi q o ‘llab-quvvatlaydi. XIV

---

100