Tarix-7 2017.(Uzb). indd

39-rasm. Arab
jangchilari
Islom (arab ch a, ito a t, tobelik) — ja h o n d a keng 
tarqalgan dinlardan biridir. U nga e’tiqod qiluvchilar 
m usulm onlar deb ataladi.

---

I I BOB. IL K O RTA ASRLARDA OSIYO
49
Islom tarixchilari uning asoschisi b o ‘lajak payg‘am bar 
M uham m ad alayhissalom ni 570-yilda M akkada tavallud 
topganini yozadilar. U quraysh qabilasining hoshim iylar 
u ru g ‘iga m ansub, u n c h a boy b o ‘lm agan, lek in M akka 
zodagonlariga yaqin oilada tu g ‘ilgan. M uham m ad (s.a.v.) 
g o ‘dakligidayoq y etim qolgan. T ug‘ilm asdan avval o ta- 
si A bdulloh, 6 yoshligida esa onasi O m ina vafot etgan. 
Uning keyingi hayoti bobosi Abdulmutalib homiyligi ostida 
o ‘ta boshlagan. Bobosining o ‘lim idan so‘ng M uham m ad 
(s.a.v.) amakisi Abu Tolib tarbiyasida qolgan.
Islom dini m anbalarida yozilishicha, 610-yildan bosh- 
lab M uham m ad alayhissalomga Alloh taolodan vahiy kela 
boshlaydi. U qudratli yakka-yu yagona xudodan, y a ’ni 
Alloh taolodan o ‘zga hech qanday xudo y o ‘q deb, o ‘zi- 
ni rasululloh — xudoning elchisi, payg‘am bari deb e ’lon 
qiladi.
Q u r’on (arabcha, qiroat, o ‘qish) — islom diniga 
e ’tiqod etuvchilarning m uqaddas kitobi b o ‘lib, Al­
loh taolo to m o n id an M uham m ad (s.a.v.)ga vahiy 
orqali nozil qilingan. Qur’on yigirma uch yil davo- 
m ida nozil qilingan b o ‘lib, 114 suradan iborat.
40 -rasm. Makka. Ka’ba

---

50
I I BOB. IL K O RTA ASRLARDA OSIYO
Dastlab M akka qurayshlari tom onidan yangi din yaxshi 
qarshilanm aydi. N atijad a 622-yilda M u h am m ad (s.a.v.) 
o ‘z tarafdorlari bilan Yasrib (M adina)ga keladi. Bu voqea 
hijrat (k o ‘chish) n om ini olib, m usulm on yil hisobining 
boshlanish sanasi hisoblanadi.
Yasrib M uham m ad (s.a.v.)ni yaxshi kutib oladi. M u ­
sulm on b o ‘lgan m adinaliklar va ularga qo‘shilgan ko‘plab 
arab qabilalarining M akka u ch u n kurashi muvaffaqiyatli 
tugaydi. Shahar jangsiz olinib, muqaddas dargohlar qabila 
diniy sanam lari, m a ’b u d alarid an tozalanadi. M akkadagi 
K a’ba m usulm onlarning asosiy ziyoratgohiga aylantiriladi. 
M uham m ad (s.a.v.) arab qabilalarining o ‘zaro urushlariga 
chek qo‘yib, islom dinini qabul qilishga chaqiradi. Keyingi 
10—12 yil davomida Arabiston shaharlari va ko‘chm anchi 
qabilalar birin-ketin M uham m ad (s.a.v.)ga itoat etadi.
63 0 -y ilg a kelib a ra b la rn in g k a tta qism i m u su lm o n
b o ‘ladi. M ak k a — islo m d in in in g m ark azi d u n yodagi 
b arch a m usulm onlar u c h u n m uqaddas shaharga aylana- 
di. N atijad a islom dini asosida A rabiston yarim orolida 
k o ‘ch m an ch i va o ‘tro q qabilalarni birlash tirg an yagona 
davlat vujudga keladi.
9?
• •
1. X aritadan Arabiston yarim orolini ko ‘rsating.
2. Arab qabilalarining xo‘jalik mashg‘ulotlari haqida 
gapirib bering.
3. A rablarning asosiy m ashg‘ulotlari (chorvachilik, 
d e h q o n c h ilik , 
sa v d o k a r v o n la r ig a x iz m a t 
ko‘rsatish) haqida so‘zlab bering.
4. N im a sababdan arablarda yakkaxudolikka asoslan- 
gan dinga zarurat tug‘ilgan?
5. M u h am m ad payg‘am b ar (s.a.v.) hayoti haqida 
nim alarni bilasiz (rivoyat, hadis)?
I 
A
A rablarda davlat vujudga kelguniga qadar mavjud 
b o ‘lgan ijtimoiy tuzum ni qaysi Yevropa xalqlarida 
kuzatgansiz? Qiyoslab so‘zlab bering!

---