Tarix-7 2017.(Uzb). indd

I I BOB. IL K O RTA ASRLARDA OSIYO
Shaharlar, hunarmandchilik va savdo. Xitoyda VI asr- 
danoq shaharlar birm uncha yuksaladi. Chegara hududlari- 
da yangi sh ah ar-q al’alar bunyod etila boshlaydi. Dengiz 
va daryo p o rtla rid a , xom ashyo serob jo y la rd a, savdo- 
hunarm andchilik yuksalib, yangi shaharlar vujudga keladi. 
Buyuk kanal h am d a dengiz sohillari b o ‘ylab, V II asrda 
Xanchjou, Kayfin, Yanchjou shaharlarining yuksalishi ham
sav d o -so tiq va h u n a rm a n d c h ilik n in g riv o jlan ish i b ilan
bog‘liq edi. U shbu jarayon qonunlarni kuchaytirishni ta- 
qozo etib, Tan imperatorlari shaharlarda kechasi ko‘chaga 
ch iq ish n i taqiqlaydi. K echasi sh a h ar darvozalari yopib 
q o ‘yilgan; sh a h a r d e v o rid a n oshib o ‘tg a n la r 70 d a rra
kaltaklanishi joriy etilgan. Albatta, bu tadbirlar shaharlarda 
tin ch lik -o so y ish talik n i, m o l-m u lk daxlsizligini saqlashga 
qaratilgan edi.
V II—V III asrlarda Xitoyda tog‘-konchilik sohasi, chinni 
va sopol buyumlar ishlab chiqarish ham yuksalgan. Shahar 
hunarm andlari kasb uyushm alari (sexlar)ni tuzib, m a ’lum
kasbdagi h u n a rm a n d la r a lo h id a k o ‘c h a va m av zelard a 
joylasha boshlagan.
X itoyning m arkazlashuvi va iqtisodiy 
taraqqiyoti savdo-sotiqning ham yuksali- 
s h in i t a ’m in la g a n . E n g y ir ik b o z o r
Y an ch jo u d a b o ‘lib , b u s h a h a r suv va 
q u ru q lik savdo y o ‘llari kesishgan jo y da 
jo y la sh g a n edi. U sh b u d av rd a vujudga 
kelgan yarm arkalar ham ichki savdoning 
k e n g a y is h ig a x iz m a t q ilg a n . X ito y d a
V II a s r d a n y a g o n a p u l — s y a n n in g
jo riy etilish i h am iq tiso d iy yuksalishga 
xizm at qilgan. Zarb qilingan tangalarning 
o ‘rtasida to ‘rtburchak teshigi b o ‘lib, u pulni ipga tizishga 
m o ‘ljallangan edi.
Tashqi siyosat. T an sulolasi hukmronligi davrida Xitoy 
T urk xoqonligiga qarshi urushlar olib boradi. Im perator 
q o ‘sh in lari 640-yilda B uyuk Ip ak y o ‘li u stid a jo y la sh ­
gan G aochan d av latin i m ag ‘lub etadi. S h u n d a n s o ‘ng 
u y g ‘u rla rg a q a rsh i u z o q y illa r d av o m e tg a n u ru s h la r