Tarix-7 2017.(Uzb). indd

II BOB. ILK 
O‘RTA
ASRLARDA OSIYO

---

48
I I BOB. IL K O RTA ASRLARDA OSIYO
k o ‘p lab u m u m iy lik k a ega b o ‘lgan. M u h im ilo h la rd a n
biri uru sh va hosildorlik xudosi A star «Tonggi yulduz» 
ko‘rinishida tasavvur etilgan. Oy xudosi — Sin, ona xudo 
— L at b o ‘lgan. Q uyosh x udosi d a h sh atli va h a lo k atli 
hisoblangan. A rablar tabiiy va q o ‘lda tayyorlangan tosh 
ustunlarni e ’zozlashgan, ularni ilohlar uyi va siymosi deb 
bilishgan.
Ijtimoiy tengsizlikning paydo bo‘li- 
shi. VI asrda aholi soni k o ‘payib, 
qabilalar orasida suv m anbalari va 
yaylovlar u ch u n kurash kuchaygan. 
U larning turli ilohlarga sig‘inganligi 
ham qabilalar orasidagi ziddiyatlarni 
yanada keskinlashtirgan. U rushlarda 
olin g an harbiy o ‘ljalar qabila sar- 
d o rla ri va h a rb iy y o ‘lb o s h c h ila r- 
nin g boyib b o rish ig a olib kelgan. 
Buning natijasi o ‘laroq urug‘-qabila 
z o d a g o n la ri s h a k lla n a b o sh la g an . 
Bu jaray o n V II asrning boshlarida 
urug‘chilik tuzum ining inqirozini tezlashtirgan.
E ro n shohi Xisrav I Y am anni 570-yilda istilo qilishi 
bilan karvon y o ‘li eronliklarga qarashli Ikki daryo orali- 
g ‘iga siljiydi. Savdoning inqirozi barcha arab aholisining 
h a y o tin i m u sh k u llash tirg an . Bu h o la t m ark azi M akka 
shahri b o ‘lgan, asosan quraysh qabilasi yashaydigan H i- 
jozda aniq-ravshan nam oyon b o ‘ladi.
Islom dini va arablarning birlashuvi. V ujudga kelgan 
iqtisodiy in q iro z k o ‘c h m a n ch ilarn i yangi y erlarn i istilo 
qilishga, yaylovlarni kengaytirishga undaydi. Bu paytda 
qo‘shni Vizantiya va Eron kabi davlatlarda iqtisodiy tang- 
lik, kuchli q o ‘shinning b o ‘lmasligi arablarga q o ‘l keladi. 
Vujudga kelgan vaziyatda yangi — islom dini arablarning 
birlashuviga xizm at qiladi.