Tarix-7 2017.(Uzb). indd

22-rasm. imperator
oladigan tab ib lard a davolanishgan, 
Yustinian
ja m o a h a m m o m la r ig a b o rib tu -
rishgan. Eng m uhim i, Vizantiya antik davr yunon ilmini 
saqlab qolgan.
Boshlang‘ich va o ‘rta maktablarning ko‘pchiligi G ‘arbiy 
Yevropadagi cherkov va m onastir o ‘quv m uassasalaridan 
farqliroq, xususiy yoki davlatniki b o ‘lgan.
Vizantiyaning oltin asri. Vizantiya imperiyasi o ‘z qudrati 
c h o ‘qqisiga Yustinian I im peratorligi davri (527—565)da 
erishadi. U kam bag‘al dehqon oilasida tug‘ilgan. Amakisi 
Yustin oddiy askardan sarkarda darajasigacha k o ‘tarilib, 
im peratorlik taxtini egallaydi. Yustin jiyanini saroyga ya- 
qinlashtirib, uning yaxshi ta ’lim olishiga sharoit yaratadi. 
Amakisining vafotidan so‘ng Yustinian taxtga o ‘tiradi.

---

32
I BOB. O RTA ASRLARNING IL K DAVRI
Y angi im p erato r m am lakat h ay o tin i islo h o tlar orqa- 
li a n ch a yangilaydi, xalqaro savdoni jo n la n tirib , davlat 
xazinasini to ‘ldiribgina qolmasdan, xalq farovonligini ham
ta ’minlaydi. Yustinian I siymosida harakatchanlik, qat’iyat 
bilan b ir qato rd a siyosatdonlarga xos ikkiyuzlam achilik, 
m ug‘ombirlik, zolimlik xususiyatlari ham mujassamlashgan.
Y u s tin ia n n in g ra fiq a s i m a lik a F e o d o ra h a m o ‘z 
d av rid a m a s h h u r b o ‘lgan. Y o sh lig id a F e o d o ra a k trisa 
b o ‘lgan. U davrda a k ty o rlik e ’zozli kasb h iso b lan m a- 
sa-da, Feodoraning chiroyiga mahliyo b o ‘lgan Yustinian I 
jam oatchilikning salbiy fikriga qaram asdan unga uylangan 
(Feodora aqli, shuhratparastligi, q o ‘rqmasligi bilan ajralib 
turgan).
Yustinian yurishlari. Y ustinian I 
ning m aqsadi R im im periyasining 
avvalgi hududlarini tiklash edi. U 
534-yilda sarkarda Velisariyni Shi- 
m o liy A frik a d a jo y la s h ib d a v la t 
tuzgan va O ‘rta dengizda savdo ke- 
m alarini talash bilan shug‘ullangan 
vandallarga qarshi yuboradi. Yaxshi 
qurollangan vizantiyaliklar q o ‘shini 
v an d alla r qiro llig in i b o ‘ysundirib, 
Shimoliy Afrikani Vizantiya viloyatiga aylantiradilar.
Shundan so‘ng Velisariy Italiyaga yo‘l oladi. Vizantiya­
liklar Sitsiliya orolini qiyinchiliksiz qo‘lga kiritadilar. Lekin 
Italiyada u lar ostgotlarning qattiq qarshiligiga uchraydi. 
V elisariyga q arsh i k u rash d a o stg o tlar q o c h o q qullarga 
ozodlik berib, ulardan foydalanishgan. Vizantiyaliklar esa 
aksincha, qulchilikni tiklashgan, h ar qanday aybi u chun 
qulni q a ttiq jazo lash g an . S hunga q aram asd an , v iz a n ti­
yaliklar Italiyaning k a tta qism ini b o ‘ysundirib, poytaxti 
Ravenna b o ‘lgan alohida noiblik tuzishadi.
Italiyadagi urush so‘ngida Y ustinian I Ispaniyaga ham
q o ‘shin yuboradi. Ispaniyada vestgotlar hukm ronlik qilar 
edi. Vestgotlar qo ‘shinini qiyinchiliksiz yenggan V izanti­
ya janubiy viloyatlarni egallab, G ibraltar b o ‘g‘ozi ustidan 
nazorat o ‘rnatadi.