Taqrizchilar: S. J

1-§. Umumiy ma'lumotlar

YEngil g‘ovakli to‘ldiruvchilarini qo‘llanilishi issiqizolyasiya, devor panellari, yaxlit devorlar va turli yuk ko‘taruvchi samarali engil betonlarni olish mumkin. Og‘ir to‘ldiruvchilarni yengil to‘ldiruvchilarga almashtirish natijasida betonning xususiyatlarini kerakli darajada o‘zgartirish, zichligini kamaytirish, issiqlik o‘tkazuvchanligi va boshqalarni yaxshilash mumkin. Issiqlikni izolyasiya qiluvchi devorbop panellar, monolit devorlar va har xil yuk ko‘taruvchi konstruksiyalar tayyorlashda yengil g‘ovak to‘ldiruvchilarni ishlatib, samarali yengil betonlar olish imkonini beradi. SHuningdek ayrim g‘ovak to‘ldiruvchilarni etarli mustahkamligi asosida yuqori mustahkamlikdagi konstruksion yengil betonlar tayyorlanadi. Bundan tashqari, sun’iy g‘ovakli to‘ldiruvchilar betonda qo‘llanilishi bo‘yicha yuqori sifat va samaradorligi bilan ajralib turadi.
Respublikamizda tabiiy g‘ovak to‘ldiruvchilar zahirasi yetarli bo‘lmaganligi sababli sun’iy g‘ovak to‘ldiruvchilar olishga ehtiyoj seziladi, ayniqsa sanoat chiqindilari asosida g‘ovak to‘ldiruvchilar ishlab chiqarish katta ahamiyatga ega. SHu sababli O‘zbekistonning turli rayonlarida sun’iy g‘ovak to‘ldiruvchilar ishlab chiqaruvchi korxonalar qurilgan. Sun’iy g‘ovak to‘ldiruvchilarni ishlab chiqarish korxonalari xomashyo (mahalliy xomashyodan foydalanish) bor, hamda suv, gaz, elektr tarmoqlari mavjud va ularga talab bo‘lgan rayonlarda quriladi. Sun’iy g‘ovak to‘ldiruvchilarning tannarxi tabiiy to‘ldiruvchilarga nisbatan yuqori, lekin chetdan keltiriladigan to‘ldiruvchilarga nisbatan arzonroqdir.
Beton uchun qo‘llaniladigan sun’iy g‘ovakli to‘ldiruvchilar turlari ko‘p: keramzit, agloporit, kamporit, shlakli pemza, kupchitilgan perlit, dolomit, karboporit va b.
2-§. Keramzit ishlab chiqarish texnologiyasi
Keramzit, yunon tilidan tarjima qilinganda kuydirilgan gil ma’nosini anglatadi. Uzining tuzilishi bo‘yicha - keramzit engil g‘ovakli material. Engil kupchiydigan gillarni kuydirib olinadi. Keramzit asosan keramzit shag‘ali ko‘rinishida olinadi. Keramzit shag‘ali donasi yumaloq shaklda, strukturasi g‘ovak va yacheykasimon bo‘ladi. Keramzit donasining yuza qismi zich qatlam bilan qoplangan, rangi qo‘ng‘ir qora, bo‘linganda qoramtir bo‘ladi.
Keramzit xossalari gillar sifatiga, saqlash sharoitlariga va tashish usullariga bog’liq. Qayta ishlanadigan va kuydirilgandan so’ng keramzit xossalari - musahkamligi, issiq va tovush o‘tkazmasligi, olovga va sovuqqa chidamliligi yaxshilanadi.


Rasm - 7.1. Keramzit ko‘rinishi
Keramzit ekologik toza maxsulot xisoblanadi chunki asosan gillardan olinadi. Keramzit ishlab chiqaruvchi korxonalar asosan quyidagi fraksiyalardagi mahsulotlarni ishlab chiqaradi: 0-5 mm-10%; 5-10mm - 40%; 10-20mm - 40%; 20-40mm -10%;