|
2.3 Xorijiy davlatlarda ta’limga kiritlgan investitsiyalar iqtisodiy tahlili
Amerika Qo‘shma Shtatlarda davlat ta'limiga sarflanadigan xarajatlar global mezonlarga to‘g‘ri kelmaydi va iqtisodiy o‘sishdan ortda qolmoqda; umumta’lim maktablari har yili har bir o‘quvchiga 586,4 milliard dollar yoki 14,455 dollar sarflaydi.
Federal, shtat va mahalliy hukumatlar umumiy ta'limini moliyalashtirish uchun 584,9 milliard dollar yoki har bir o‘quvchiga 14,418 dollar ajratadi.
Xarajatlar va moliyalashtirish o‘rtasidagi farq 1,50 milliard dollar yoki har bir o‘quvchi uchun 37 dollarni tashkil qiladi.
Federal hukumat davlat umumiy ta'limini moliyalashtirishning 7,0 foizini ta'minlaydi.
O‘rta maktabdan keyingi davlat maktablari har bir o‘quvchiga o‘rtacha 21,039 dollar sarflaydi.
Umumta’lim maktablariga o‘rtacha milliy xarajatlar yalpi ichki mahsulotning (YaIM) 3,1% ni tashkil qiladi.
12-rasm. AQShda bitta maktab o‘quvchisi uchun o‘rtacha ajratiladigan xarajat22
Milliy darajadagi xalq ta'limi xarajatlari 49,4 million umumta’lim maktablari talabalariga va 19,4 million o‘rta maktabdan keyingi talabalarga xizmat ko‘rsatadi. Xarajatlar yig‘indisi davlat mablag‘lari miqdorini ma'lum darajada yoki aksincha kamaytirishi odatiy holdir. Xalq ta’limini moliyalashtirish mahalliy munitsipalitetlar, davlat byudjetlari va federal hukumat hisobidan amalga oshiriladi.
Umumta’lim davlat maktablari har bir o‘quvchiga 14,455 dollar sarflaydi.
Davlat umumta’lim uchun ajratadigan xarajatlari jami 586,4 milliard dollar.
Xarajatlar soliq to‘lovchi daromadining 3,53% ga teng. Butun mamlakat bo‘ylab umumta’lim maktablari federal hukumatdan jami 40,83 milliard dollar yoki har bir o‘quvchi uchun 1009 dollar oladi.
Davlatlar umumiy o‘rta davlat ta'limiga jami 274,7 milliard dollar yoki har bir talaba uchun 6,789 dollar hissa qo‘shadi. Mahalliy hukumatlar jami 269,3 milliard dollar yoki har bir talaba uchun 6,656 dollar ajratadi. Federal davlat ta'limini moliyalashtirish soliq to‘lovchilar umumiy daromadining 0,20% ga teng.
Davlat va mahalliy moliyalashtirish 2,62% ga teng. Federal, shtat va mahalliy hukumatlar umumiy davlat ta'limini moliyalashtirish uchun 584,9 milliard dollar yoki har bir o‘quvchiga 14,418 dollar ajratadi. Xarajatlar va moliyalashtirish o‘rtasidagi farq 1,50 milliard dollar yoki har bir o‘quvchi uchun 37 dollarni tashkil qiladi.
O‘rta maktabdan keyingi bosqichda kollej va universitetlar har bir o‘quvchi uchun 21,039 dollar sarflaydi, ularning 28,44 foizi o‘qitishga ketadi. O‘rta ta'limdan keyingi ta'lim uchun federal moliyalashtirish har bir talaba uchun o‘rtacha 1,610 dollarni tashkil qiladi. Shtatlar va mahalliy hukumatlar har bir talaba uchun 1,245 dollar ajratadilar. Ta'lim to‘lovi barcha moliyalashtirishning 19,90% ni tashkil qiladi.
O‘rta maktabdan keyingi barcha moliyalashtirishning 7,09% yordamchi korxonalarning savdo va xizmatlaridan tushadi.
2 yillik jamoat kollejlari 4 yillik davlat kollejlari bir yilda sarflagan mablag‘ning 15,32 foizini sarflaydi. Qo‘shma Shtatlarda ta'lim xarajatlari AQSh a'zosi bo‘lgan YUNESKO kabi xalqaro tashkilotlar tomonidan belgilangan me'yorlarga to‘g‘ri kelmaydi. Mamlakat ta'limga davlat mablag‘larining 11,6 foizini ajratadi, bu xalqaro standart 15,00 foizdan ancha past. Biroq, o‘rta ta'limdan keyingi ta'limda Qo‘shma Shtatlar boshqa mamlakatlarga qaraganda ko‘proq kunduzgi ta'lim talabasi uchun 33,180 dollar sarflaydi.
Qo‘shma Shtatlardagi maktablar har bir o‘quvchiga o‘rtacha 12,624 dollar sarflaydi, bu Iqtisodiy Hamkorlik va Taraqqiyot Tashkilotiga (OECD) a'zo bo‘lgan 37 ta rivojlangan davlatlar orasida beshinchi o‘rinda turadi.
Yalpi ichki mahsulot (YaIM) ulushi bo‘yicha Qo‘shma Shtatlar boshlang‘ich ta'limga xarajatlar bo‘yicha OECD a'zolari orasida 12-o‘rinni egallaydi.
Qo‘shma Shtatlar YuNESKOning ta'limga umumiy davlat xarajatlarining 15,00% ulushi haqidagi mezoniga javob bermaydi.
Erta bolalik davridagi ta'lim nuqtai nazaridan, Qo‘shma Shtatlar hech qanday ta'lim xarajatlari haqida hisobot bermaydigan olti mamlakatdan biridir.
O‘rta ta'limdan keyingi ta'lim nuqtai nazaridan, Qo‘shma Shtatlar o‘z yalpi ichki mahsulotining 2,6 foizini kollej va universitetlar uchun umumiy xarajatlarga sarflaydi.
Boshqa bir davlat, xususan Lyuksemburg har bir oʻquvchiga 22 700 AQSH dollarini sarflaydi, bu OECDga aʼzo mamlakatlarning taʼlimga sarflagan mablagʻidan koʻproqdir.
Afrika davlatlari yalpi ichki mahsulotga nisbatan ta'limga eng ko‘p mablag‘ sarflaydi. 4,96% bo‘lgan Qo‘shma Shtatlar o‘zining YaIMning ta'limga boshqa rivojlangan davlatlarga qaraganda kamroq qismini sarflaydi, bu esa ta'lim xarajatlarida YaIMning o‘rtacha 5,59% ni tashkil qiladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
