Таълим вазирлиги наманган муҳандислик-қурилиш институти энергетика

Ҳаво билан совитилувчи реостатларда улаб-узувчи қурилма ва резисторнинг элементлари ҳавода шундай жойлашишлари керакки, унда энг кичик ўлчамдаги реостат ҳам яхши даражадаги совитилишга эга бўлиши керак. Реостатнинг ташқи қопламаси ҳавонинг айланишига қаршилик кўрсатмаслиги, унинг максимал ҳарорати 160⁰С дан ошмаслиги ва улаб-узиш аппарати контактларининг ҳарорати эса 110⁰ С дан ошмаслиги керак.
Реостатни танлаш учун двигателнинг қуввати, уни юритиб юбориш шароити, юклама хусусияти ва двигател кучланиши маълум бўлиши талаб қилинади. Ушбу параметрларга асосан тегишли таблицалардан реостат катталиги ва резистор элементларининг номери танланади.
Мой билан совитилувчи реостатларда резисторларнинг металл элементлари ва контроллер трансформатор мойи солинган идишга жойланади. Қизиш жараёнида катта миқдордаги трансформатор мойи иштирок этиши реостатнинг қизиш бўйича вақт доимийсини ошишига олиб келади, бу эса ўз ўрнида катта қувватдаги двигателларни ҳам кичик габаритдаги реостат ёрдамида юритиш имконини беради.
Қизиш давомида мой парчаланиб, унда ҳосил бўлган парчаланиш маъсулотлари резистор ўтказгичлари устига ўтиради ва метал билан мой ўртасидаги иссиқлик таъсирлашувини сусайтиради. Шунга кўра мой ҳарорати 115⁰С дан ортмаслиги керак.
Бундай реостатларни танлаш учун двигателp қуввати, статорнинг номинал кучланиши шароитида тормозланган ротор кучланиши, роторнинг номинал токи ва двигателpни юритишдаги шароит маълум бўлиши зарур.
Бир неча минг киловатт қувватдаги двигателларнинг бурчак тезлигини ростлаш учун, узоқ муддат катта қувватда (қарийб 500-600 кВт) ишловчи реостатлар қўлланилади. Бундай ҳолда ҳаво билан совитилувчи реостатнинг ўлчамлари жуда катталашиб кетади ва элементларда ажралаётган иссиқликни тарқатиш мураккаблашиб кетади. 3000 кВт қувватдан катта қувватлар учун суюқлик билан совитилувчи реостатлар дан фойдаланиш тавсия этилади, бунда совутувчи материал сифатида элеткролит қоришмаси ишлатилади. Бундай реостатларнинг қаршилиги электролитга туширилган электродлар ўртасидаги масофани ўзгартириш ёки электродлар юзаларини ўзгартириш ҳисобига ўзгартирилади.
Исиган электролит сув билан совитилувчи махсус радиатор-трубалар ёрдамида совитиб борилади.