Таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон миллий университети

Тадқиқотнинг объекти ва предмети. Тадқиқотнинг объекти эркак каламушлар, тана ва ингичка ичак массаси, аллоксанли-диабет касаллиги, карбогидролазалар фаоллиги, изопреноидлар ҳисобланади. Тадқиқотнинг предмети сифатида аллоксанли-диабет шароитида изопреноидлар қўллашни мақсадга мувофиқлигини баҳолаш учун ишлатилган физиологик ва биокимиёвий кўрсаткичлар олинган.
Тадқиқот мақсади ва вазифалари. Тадқиқотлардан кўзланган асосий мақсад каламушлар ингичка ичак карбогидролазалари фаоллиги ва морфометрик кўрсаткичларга 1-тип диабет касаллигини таъсирини аниқлаш ҳамда функционал ўзгаришларни ўсимлик фаол моддалари билан коррекциялашдан иборат. Ушбу кўзланган мақсадга эришиш учун қуйидаги вазифалар бажарилди:

1. 
   in vitro усулида айрим изопреноид моддаларини дозага боғлиқ ҳолда антирадикаллик ҳусусиятини текшириш.
   
2. 
   Аллоксанли диабет негизида 5, 10, 20 ва 30 кунлари каламушлар айрим морфометрик кўрсатгичларига таъсирини ўрганиш.
   
3. 
   Аллоксанли диабетнинг 5, 10, 20 ва 30 кунларида каламушлар қонидаги глюкоза кўрсатгичи, ошқозон ости бези α-амилазаси, мембрана билан боғлиқ бўлган энтерал инвертаза, мальтаза ва лактазаларнинг фаоллигидаги ўзгаришларни ўрганиш ва коррекциялаш.
   

Илмий янгилиги. Преналонни аллоксанли диабет шароитида 5,0 мг/кг доза гипогликемик ҳоссасини намоён қилиши аниқланди;
Преналонни аллоксанли диабет шароитида ичак ферментлари фаоллигини тикловчи ҳоссалари аниқланди.
Тадқиқотнинг асосий масалалари ва фаразлари.
Тадқиқот натижаларда диабетли шароитида ингичка ичак карбогидразаларининг фаоллигидаги ва энтероцитлар мембранасидаги бузилишларни ва уларни антидиабетик фаол бирикмалар билан коррекциялаш механизмларига ойдинлик киритиши билан изохланади.
Таклиф этилган механизмлар патологияда мембрана даражасидаги ўзгаришлар ҳамда биологик фаол моддаларнинг таъсири тўғрисидаги ҳозирги замон тасаввурларини бойитади. Тадқиқот натижаларидаги фойдаланилган ёндашувлар, усуллар ҳамда аниқлаштирилган механизмлар дори воситалари яратиш мақсадида янги антидиабетик бирикмаларни аниқлашга асос бўлади. Ҳозирги пайтда диабетик ҳолатида организмда юзага келадиган патологик жараёнлардаги иммун жавобни шакллантиришда полипреноларни роли яхши тушунилмаган. Жумладан, ушбу касалликда ингичка ичак ворсинка ва крипталарининг шиши ҳамда яллиғланишини кузатилади. Полипреноллар организмда гипогликемик, регенератив, инкретор ва секретор жараёнларини барқарорлаштиради. Диабетик шароитида овқат ҳазм қилишдаги етишмовчиликларни маҳаллий ўсимликлардан олинган фармокологик препаратлар ёрдамида модуляцияловчи янги антидиабетик препаратлар яратилишига асос бўлади.