Таълим вазирлиги бухоро давлат университети

Nemis тили дарс тизими, типлари, турлари
. 
Nemis тили дарсининг тизими; типлари; турлари мавжуд. 
Дарс тизими деганда бир аниқ белгиланган мавзу (матн) нутқ асосида кўникмаларини 
ҳосил қилувчи дарслар йиғиндиси тушунилади.
В.С.Цетлин дарсларни 3 тизимга бўлади: 
1. Оғзаки нутқ малакаларини ривожлантиришга қаратилган дарслар тизими. 
2. Матнни ўқиш тушуниш малакаларини ривожлантиришга қаратилган дарслар тизими. 
3. Оғзаки нутқ, ўқиш малакаларини ривожлантиришга қаратилган дарслар тизими. 
Чет тили ўқув машғулотлари нутқ фаолияти машғулоти турларини, метод, усулларини ўз 
ичига олади.
Бу ерда ўқув машғулоти деганда дарс тушунилади. Ўқитиш тизимининг асоси – ўқув 
машғулотидир. Машғулотлар тизими ўқув вазифаларни ҳал қилишга қаратилган бўлиб, уларнинг 
мақсадини ташкил қилади.
Методик адабиётларда бир мавзу асосида бирлаштирилган дарс йиғиндисига дарс тизими 
дейилади.

---

Бунда аниқ бир белгиланган мавзу, матн бўйича нутқ кўникма – малакаларни 
шакллантириш, ривожлантириш кўзда тутган дарс йиғиндиси тушунилади.
Ҳар бир дарс тури бир-бирига мантиқий, мазмун, методик томондан боғлиқ бўлади, бир-
бирини тўлдиради. Ҳар бир дарс учун умумий мақсад, вазифа ва ҳар бир дарс тури учун мақсад, 
вазифа белгиланади. 
Дарс типлари 2 га ажратилади. 
1.
Нутқ малакаларини ҳосил қилиш, дарс типлари. 
2.
Аралаш дарс типлари. 
1-типга: а) Матнни ўқиб тушуниш ва ўқишни ўргатиш дарси; 
б) Диалогик нутқни ўргатиш дарси; 
в) Тинглаб тушунишни ўргатиш дарс турлари кабилар мисол бўлади. 
Аралаш дарс типларига эса: 
а) Янги нутқ мазмунини ўргатиш ва оғзаки нутқни ривожлантириш дарси;
б) Янги лексикани ўргатиш ва оғзаки нутқни ривожлантириш дарс турлари кабилар мисол 
бўлади. 
В.А.Бухбиндер чет тили дарсларини коммуникатив йўналишга қараб, 2 типга бўлади. 
1. Соф нутқ дарслари. 
2. Аралаш нутқ дарслари. 
Соф нутқ дарслари асосан нутқни ўргатишга қаратилса, аралаш дарс нутқни ўргатишдан 
ташқари тил материалларини ўргатиш, ўзлаштириш, мустаҳкамлашни ўз ичига олади. 
В.А.Бухбиндер, аралаш дарс типларини 13 турга, соф нутқ дарсларини, 15 турга бўлади, у 28 
та дарс моделини аниқлаб, ҳозир чет тили дарсларининг 28 турини кўрсатади.
Бу ҳақда Ў.Ҳ.Ҳошимов, И.Я.Ёқубов “Инглиз тили ўқитиш методикаси” китоби 163-164 
бетларда батаафсил берилган.