Talabalari uchun darslik

chatishtirish, 
organizmiarga kimyoviy, 
fizikaviy omillarni ta ’sir ettirish orqali 
sun’iy mutatsiyalarni 
hosil qilish, 
poliploid 
formalarni olish va 
genetik injeneriyadan 
keng foydalaniladi.
4.Duragaylash sistemasi
Yangi nav va zotlarni ch iq arishda 
duragaylash 
usulidan keng 
foydalaniladi. Duragaylash metodi tanlangan ota-ona organizmlaming 
inson uchun foydali belgi-xossalarini duragay formalarda biriktirishga 
asoslanadi. Bunda ayrim foydali belgi-xossalarga ega ota-ona individlar 
chatishtirilib duragay organizmlar orasidan maqsadga muvofiq individlar 
tanlanib olinadi. Duragaylash jarayonida ota-ona organizmlarining belgi- 
xossalari duragay avlodlarida turli kombinatsiyalarda beriladi.
Q o‘yilgan maqsadga qarab duragaylash ikki tipda olib boriladi.Bular 
inbriding 
va 
autbriding 
duragaylashdir. Bir yaqin qon-qardosh organizmlar 
va ulaming nasllari orasidagi duragaylash 
inbriding 
duragaylash deyiladi. 
Inbriding duragaylash odatda gom ozigota formalarni hosil qilishda 
qoilaniladi. Inbriding duragaylash gomozigota formalarni hosil etsada, 
hosildorlikni, hayotchanlikni pasayishiga olib keladi. Lekin shunga

---

qaramay seleksiya ishida u inbriding duragaylashdan ayrim holatlarda 
foydalaniladi, chunki u mutant genlaming geterozigota holatdan gomozigota 
holatga oikazishning yagona usuli sanaladi.
Autbriding 
qon-qardosh bo‘lmagan individlami duragaylash usulidir. 
Autbriding organizmlar irsiyatini boyitishga, ota-onadagi ijobiy belgi- 
xossalami duragay organizmda jamlashga yo‘naltirilgan. C hunonchi, 
gfco ‘zaning mayda ko‘sakli, tezpishar navi bilan yirik ko‘sakli kechpishar 
navi chatishtirilsa, Ғ
2
duragaylar orasida mayda ko‘sakli tezpishar, yirik 
ko‘sakli o ‘rtapishar, mayda ko‘sakli kechpishar, yirik ko‘sakli tezpishar. 
yirik ko‘sakli kechpishar va hokazo o ‘simliklar hosil b oiishi mumkin. 
Tadqiqotchi tezpishar, yirik ko‘sakli, hosildor formalami ajratib, ular 
orasida takroriy tanlashni olib borish hisobiga yangi g‘o ‘za navini chiqarishi 
m um kin. M asalan,