Тафсир илмига кириш. Махсудов Д. Р. Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги. Т

Ол لآ – аҳл-оила; сулола маъносида.
Олам ملاع – жисм, жавҳар ва аърозий нарсалари билан яратувчисига 
далолат қилувчи ёки Аллоҳдан бошқа барча ашёлар. 
Оят (араб. илоҳий белги, мўъжиза) – Қуръон сураларининг бандлари. 
Исломга кўра, оят Аллоҳ томонидан Пайғамбар (с.а.в.)га ваҳий қилиб, 
бандаларига кўрсатма сифатида юборган фармойиши, мўъжизаси. 
Қуръоннинг VII асрга оид илк нусхаларидаёқ суралар оятларга бўлинган ва 
ҳар сура доирасида тартиб билан рақамланган. Оятларнинг айримлари қисқа 
иборадан, баъзилари бир неча жумладан ташкил топган.
Оҳод – фақат бир киши томонидан қилинган ривоят.
Физза ةضف – (кумуш) тарқалиш; ишлатилганда тез тарқаб кетиб, 
йўқолгани учун шундай номланган. 
Фоҳиш شحاف – араблар бахилни шундай номлаганлар. Фаҳш (ёмон) 
ишларни қилувчи. 
Шаҳват ةوهش – нафснинг бирор нарсага мойиллиги. 
Хайл ليخ – отнинг номларидан бири. 
Яъқуб بوقعي – Яъқуб – авлод маъносида, ақаба феълидан олинган. 
Ҳаворий يراوح – хос кишилар; Исо пайғамбарнинг хос кишилари. 
Ҳаж جح – қасд қилиш, исломдаги бешта улуғ ибодатлардан бири. 
Хамр رمخ – маст қилувчи ичимлик; беркитмоқ маъносида, у сабабли ақл 
кетиб, гўё беркитилгандай фаолиятсиз бўлиб қолади. 
Ҳаниф فينح – ҳар бир ботил диндан ҳақ динга мойил бўлувчи. 
Ҳаром مارح – ҳаром маъносида; (مارحلا دجسملا) Каъба атрофидаги жойнинг 
номи. У ерда ножўя сўз ва иш жоиз бўлмагани учун шундай номланган. 
Ҳикмат ةمكح – Суннат, Қуръонни тушиниш, ҳикмат деб таърифланган. 
Ҳада ىداه – яҳудийликка кирмоқ. 
Ҳати تاه – келтир маъносида. 
Қибла ةلبق – мусулмоннинг намозда юзланадиган томони. 
Қинтор راطنق – тафсир китобида кўпгина бойлик маъносида келган; ўлчов 
бирлиги. 
Қуруъ ءورق – ҳанафийликка кўра, аёлнинг ҳайз кўрган даври. 
Ғариб тафсирлар булар – нақл, ақл ва далилга таянмаган камдан кам 

---

169 
учрайдиган сўзлар. Бунга мисол тарзида Бақара сураси 260-ояти – «Лекин 
қалбим хотиржам бўлиши учун»даги “қалб” сўзини “дўст” деб тафсир 
қилишни келтириш мумкин.