Тафсир илмига кириш. Махсудов Д. Р. Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги. Т

Жузълар (араб. қисм)– Қуръони карим поралари. 
Жаҳаннам منهج – чуқур қудуқ; дўзах номларидан бири. Ал-жиҳинном 
مانهجلا сўзидан келиб чиққан. 
Заҳаб بهذ – (олтин) кетиш маъносида. Ишлатилиши билан тез кетиб 
қолгани учун шундай номланган. 
Зурриёт تايرذ– инсоннинг эркак ва аёл болалари. Зар (халқ)нинг 
фуайлатун вазнидаги кичкинайтирилган кўплик шакли.  
Иблис سيلبإ – иблос сўзидан олинган, шайтонлик маъносида. 
Идрис سيردإ – дарс сўзидан олинган, пайғамбар номи. 
Ижтиҳод (араб. ғайрат қилиш, интилиш) – фақиҳ томонидан шаръий 
ҳукмни ҳосил қилиш учун барча билим ва тоқатни ишга солиш. Ижтиҳод 
шаръий ҳукми келмаган ишнинг махсус қоидаларни ишга солиб шаръий 
ҳукмини аниқлаш учун қилинади. 
Иза (Маъиза) ع
ظ
ة
– қалбларни юмшатиб, рағбатлантирадиган гап.
Илҳоф فاهلإ – бир нарсани бермагунича қаттиқ ушлаб олиш. Ҳадисда: 
“Аллоҳ уйғоқ, ҳалим, иффат эгасини яхши кўради ва бермагунича ушлаб 
олувчини ёмон кўради”, – дейилади. 
Имом مامإ – имом; эргашиладиган киши. 
Исён نايصع – Шори (Аллоҳ ва унинг пайғамбари) буйруғига 
бўйсинмаслик. 
Исроил ليئارسإ – ибронийча Аллоҳнинг бандаси (исроъ – банда, танланган, 
ил – Аллоҳнинг номи). Яъқуб пайғамбарнинг куниясидир. 
Истидрок бу – олдинги ўтган муфассирларнинг фикрларини тафсирларда 
келтириб, сўнгра бу фикрлар бўйича айрим мунозара ва тўғрилашларни амалга 
ошириш. Бошқача айтганда, ўша фикрларни ёритгач, кейин уларнинг хатоли 
жойларини тўғрилаш ёки айрим нуқсонларини такомилига етказиш ёки нима 
сабабадан ушбу фикр берилганини баён этишдир.

---

166 
Иштиқоқ – бир асос (сўз ўзаги)дан ясалган бошқа сўзлар, негиз.
Иътимор رامتعا – зиёрат қилиш (умра амалини бажариш).