Маҳмуд Замахшарийнинг фиқҳий асарлари

Исломдаги йўналишлар, мазҳаблар, оқимлар ва фирқалар

• С.Саиджалолов,
• Тошкент ислом университети

Дарс режаси

• 08.06.22

• Мазҳаб сўзининг луғавий ва истилоҳий маънолари
• Йўналиш маънолари ва йўналишлар
• Ижтиҳод ва мужтаҳидлар
• Фиқҳ ва фиқҳий мазҳаблар
• Оқим ва фирқалар ҳақида

Йўналиш тушунчаси ва йўналишлар

• Муайян ақидавий масала бўйича бирлашган мазҳаб ва оқимлар мажмуи.
• Исломда 3 та йўналиш бор
• Суннийлик, шиалик ва хорижийлик
• Суннийлик йўналиши суннатга ва жамоага эргашиш тамойили бўйича бирлашган мазҳаблар мажмуаси

• 08.06.22

Йўналишлар

• Шиалик – Ҳазрат Али ва авлодларининг барча мусулмонлардан устун экани ҳақидаги ғоя асосида бирлашган оқимлар мажмуи
• Хорижийлик – гуноҳ кабира қилган инсонни куфрга нисбат бериш ва раҳбарга қарши курашиш ғоялари асосида бирлашган фирқалар мажмуи

• 08.06.22

Мазҳаб тушунчаси ва мазҳаблар

• Луғатда: йўл, йўналиш маъноларига эга
• Истилоҳда: Муайян шаръий масала бўйича мужтаҳид уламога эргашиш
• Исломда икки ақидавий ва тўрт фиқҳий мазҳаб мавжуд.
• Ақидавий мазҳаблар (таълимотлар): мотуридия ва ашъария

• 08.06.22

Мазҳаб тушунчаси ва мазҳаблар

• Исломда мазҳабларнинг юзага келиши бу бевосита фиқҳ тарихи билан боғлиқ. “Фиқҳ” сўзи луғатда “тушуниш”, “фаҳмлаш” маъносида бўлиб, илм (яъни, билиш)дан кўра чуқурроқ маънони англатади. Унинг луғавий маъноси “бирор нарсани унинг нозик жиҳатларигача тушуниш, англаб етиш”ни билдиради.

• 08.06.22

Мазҳаб тушунчаси ва мазҳаблар

• Истилоҳда эса: «Фиқҳ шаръий далиллардан фаръий ҳукмлар чиқаришни англатади». Шаръий далиллар деганда Қуръони карим ва ҳадиси шариф тушунилади.
• Фаръий ҳукмлардан мурод эса ибодот ва муомалотга оид ҳукмлардир.
• Содда ифода этганда, Қуръон оятларида ёки ҳадисларда муайян ишни қилиш ёки қилмаслик баён қилинса, фиқҳ мазкур ишни қандай қилиб, қандай ҳолат ва суратда бажариш лозимлигини шарҳлайди.

• 08.06.22