Тадбирлар номи

Таянч иборалар:
1. Туземнқй. 3. Литография.
2. Хаттотлик. 4. Янги усул.
Мустаҳкамлаш саволлари:
1. Ўрганилаётган даврда халқ маърифий тизими қандай эди?
2. Нима сабабдан «ҳарбий полиция бошқаруви» ташкил этилди?
3. Рус-тузем мактабларининг мақсад ва вазифалари қандай эди?
4. Мадрасаларнинг ижобий ва салбий томонлари нимада?
5. Умумтаълим экскурсиялари нима сабабдан ва қандай ташкил этилган?
6. Янги усул мактабларининг очилиши ва мақсадлари ҳақида сўзланг.
7. Янги усул мактабларининг эски мактаблардан фарқ қилувчи томонларини изоҳланг.
8. Бу мактабларнинг ташкилотчилари кимлар?
9. Адабий муҳит ҳақида фикрланг.
10. Музейларнинг ташкил этилиши ва Фарғонадаги биринчи музей хусусида сўзланг.
9-МАВЗУ: ФАРҒОНА ВОДИЙСИДА ЧОР РОССИЯСИ МУСТАМЛАКАЧИЛИГИГА ҚАРШИ МИЛЛИЙ ОЗОДЛИК ҲАРАКАТЛАРИ


РЕЖА:
1. «Етимхонлар» қўзғолони. Дарвешхон қўзғолони. Қўзғолонларнинг
бориши ва оқибатлари.
2. 1898 йил қўзғолони ва унинг оқибатлари.
3. Жадидчилик ҳаракати ва уларнинг фаолияти.
4. Фарғона водийсида 1916 йил қўзғолони


1. «Етимхонлар» қўзғолони. Дарвешхон қўзғолони. Қўзғолонларнинг бориши ва оқибатлари.
1876 йилда Чор ҳукумати Қўқон хонлигини тугатиб, Фарғона вилоятини ташкил этгандан сўнг ҳам озодлик курашлари тўхтамади. Чунончи, водийнинг у ёки бу жойларида 1878 йилда Маъмир ва бошқа шахслар бошчилигида хонликни, яъни мустақилликни тиклаш учун кураш олиб борилди. Маъмир ҳарбий қисмлар билан тўқнашди, лекин ушланиб Андижонда дорга осилди. Бироқ қўзғолончиларнинг алоҳида гуруҳлари курашни тўхтатмадилар. Бу гуруҳнинг сардорлари ўзларини хон, деб эълон қилдилар. Аммо улар аслида хон сулоласига тегишли бўлмаганликлари учун «Етим хонлар», яъни қалбаки хонлар номи билан аталганлар. Шу туфайли «Етимхонлар» қўзғолони ибораси ишлатиладиган бўлди. 1882 йилда қўзғолончиларнинг бошлиқларидан 50 киши қўлга туширилиб, улардан бештаси осилди. Шунга қарамай, озодлик учун курашлар бирин-кетин кўтарилиб, акс-садоси бутун Фарғона водийсини қоплади. Шунинг учун ҳам, Туркистон генерал-губернатори Н.О.Розенбах Россия ҳарбий вазирига юборган ахборотида Марғилон, Андижон ва Ўш уездларида қўзғолон кўтариш кайфияти ҳукм сураётганлигини уқтириб ўтган.
1885 йил 16 августда Марғилон, Андижон ва Қўқон билан боғловчи телеграф линиясига шикаст етказилди. Ўша куни Дарвешхон эшон Тўра Асакада Муллахўжа Назар додҳо хонадонида Маҳаммадназар Мирза Искандар, Ҳушвақт Мирза Искандар, Азимбой Умарохун, Холмуҳаммад боққол, Умрзоқ калта ва жами 20 кишидан иборат нуфузли кишилар билан йиғин ўтказган. Бу ерда у мустақилликни тикловчи «янги хон» деб бир оғиздан тасдиқланди. Шундан кейин, улар Асакадан унча узоқ бўлмаган Қизил-оёқ қишлоғи томонга йўл олдилар.