eSmxay-sinxay ozbek tihda „yil degan ma nom anglatadi. Xitoy oy kalendariga ко ra, mqi ob bir yil davom etgam uchun u Sinxay £ yil davom e ganjnqilob) deb atalgan. Sin sulolasi - 1628-1644-yillardagi dehqonlar urushi natijasida barham topgan Min sulolasidan keyingi hukmron sulola. Bu sulola 1644-1911-yillarda hukmronlik qilgan.
Sinxay inqilobi qay tariqa yuz berdi va uning oqibatlari nima- lardan iborat bo‘ldi?
Sun Yat Sen faoliyatini qanday baholaysiz?
Yuan Shikay diktaturasining o‘rnatilishi haqida nimalami bilib oldingiz?
Chet davlatlarining Xitoy bilan munosabati qanday edi?
Siz ushbu fikrlarning qaysi birini to'g'ri deb hisoblaysiz? O‘z fikrlaringizni dalillar bilan asoslang.
1. Xitoy hukumati mamlakat- ning yarimmustamlaka hola- tiga tushib qolishining oldini olishga qodir edi.
2. Xitoy hukumati mamlakatning yarimmustamlaka holatiga tushib qolishining oldini olishga qodir emas edi.
XIX asr oxiri - XX asr boshlarida Hindiston k Hindiston bu davrda Buyuk Britaniya mus- tamlakasi edi. U Hindistqnni vitse-qirol bosh- chiligidagi amaldorlar va politsiya yordamida boshqarar edi. Ingliz mustamlakachiligi sharoitida Hindistonda sarmoyadorlikka asoslangan mahalliy ishlab chiqarish tilimi yuzaga kela boshladi. Yirik sanoat korxonalari qurishga kirishildi. ^886-yilda to‘qimachilik sanoatida 95 ta fabrika bor edi. Konlar soni, temiryo‘l tarmoqiari ko‘paydi. Bu narsa xomashyo tayyorlash va tashishda muhim aha- miyatga ega bo‘ldi. Buyuk Britaniya Hindistbnda sanoatni o‘ziga qulay qilib joylashti- rishga harakat qildi. Aso^iy 4toioat korxonalari dengizbo‘yi port sha- harlari yaqinida edi. Bundan Hindiston boyliklarini arzon va oson olib chiqib ketish aaqsadi ko'zlandi. Hindiston bilan . Buyuk Bri- taniya savdosi tobora о sib bordi. Hindiston ingliz burjuaziyasmmg kapital kiritish hududiga aylanib qoldi. Dehqonchilikda agrotexntka madantyab pastl.gtcha qolaverd, Mus- tamlakachilar tomomdan qunlgan sug onsh inshootlan bor-yo g i 20 foiz yemi sug‘orishga yetar edi. Yer hosilning katta qismini to‘lash sharti bilan dehqonlarga ijaraga berilardi. Qarz hisobiga ishlab be- rishga majbur bo‘lgan odamlar soni tobora ko‘paya bordi. Qishloq xo‘jaligining eng serdaromad tarmoqlariga (choy, kanop, paxta) sarmoya kiritish inglizlarga katta foyda keltirar edi. Hindiston XIX asr oxirida dunyo bozoriga katta miqdorda sanoat va qishloq xo‘jaligi mollari chiqara boshladi. Lekin olingan daromad ingliz mustamlakachilarini boyitdi. Qishloq xo‘jaligida monokultura vujudga keldi. Bengaliya kanop, Assam choy, Bombey va Marka- 101 ziy Hindiston paxta, Panjob bug‘doy yetishtirishga ixtisoslashdi. Yer egalari, bank egalari, sudxo‘rlar dehqonlami qarzga botirib, ularni ayanchli ahvolga solib qo‘ydilar. Hindistonda ocharchilikdan ko‘p odam qirilib ketdi. Ingliz ma’muriyati Hindistondagi milliy tillarda chiqadigan mat- buot haqida qonun qabul qildi. Qonun barcha gazetalarni inglizlar nazoratiga o‘tkazdi. Tez orada o‘qotar qurollami saqlamaslik haqida akt qabul qilindi. Buyuk Britaniya mahalliy burjuaziyaga qisman yon bosish siyo- satini ham yurita boshladi. Ulaming vakillari shaharlar ma’muriyatiga saylana boshladilar. T . .. . . XX asr boshlarida Hindistonda kapitalizm se- kinlik bilan bo‘lsa-da, .ri^ojlana boshladi. 1910- yilga kelib kanop-tola fabrikalari soni ikki baravar ko‘paydi. Paxta xomashyosi tayyorlash, surp mato to‘qish korxonalarining bir qis- mi hind kapitalistlariga qarashli edi. Sanoat ishchilari soni ancha ko‘paydi. Buyuk Britaniya barchj^ ko‘mir havzalari, kanop sanoati, choyzorlami, transport, savdo va sug‘urta jamiyatlarini o‘z qo‘liga to‘plab oldi va butun Hindiston^shlab chiqarish tizimi ustidan na- zorat o‘matdi. Buyuk Britaniya kapitali juda tez o‘sib bordi. Biroq xalq om- masining turmushi esa tobora yomonlashib borgan. 1896-1906-yil- larda 10 mln dan ortiq odam ochlikdan o‘ld>. UmversitetlW kinsh puli ikki baravarga oshinldi. Ulardagi huquq fakultetlari yopib qo‘yildi. Demokratik ruhdagi, xalq manfaati- ni ko-zlovchi kishilaming universitetlarga kirishi butunlay taqiqlandi.
