T. Qayıpbergenov shıǵarmalariında feyillerdiń qollanılıwı Kirisiw І bap. T. Qayıpbergenovtıń shıǵarmalarında feyiller II bap. Feyil tiykarlı qospa feyiller

Al feyili. Bul feyil, tiykarınan, hal feyildiń –ıp/-ip,-p formalı túri menen qosılısıp qospa feyil jasaydı: satıp al, sorap al, qazıp al, t.b.

Al feyili. –p, -al formasında kelgende sol feyilden ańlasılǵan háreket anıq atlıqqa qatnaslı boladı. Mısalı: Degen menen kókireginde bir sırlı ándiyshe saqlanıp qalǵanı ekewine de ayan boldı, soray almadı. (167-bet) İeleriniń ayaqlarına shaq tiygizbey kóterip aldı. (187-bet). Otjaǵar áwelgi háwirine másirip otıra berse, ottı óshirip aladı. (193-bet)

Ber. Bul feyil óziniń tiykarǵı leksikalıq mánisin saqlap, -ıp/-ip,-p formalı hal feyil menen qosılısıp kelgende, qospa feyil jasaladı: quyıp ber, shıǵarıp ber, salıp ber, tıǵıp ber, tazalap ber, alıp ber, t.b. Mısalı: Bir kese shay quyıp berdi. Biybiayim qaltasın bir túyinshik shıǵarıp berdi. Biydiń sońǵı sorawı júzegóyliktey sezilse de «ázizim» di jáne bir iret egep kóriw ushın juwap berdi. (188-bet) Shabandoz bolsań aylawǵa, qoshqarıń bolsa maydanǵa, palwanıń bolsa gúres jayǵa shıǵa ber!... (193-bet). Ózinen qorqıp turǵan balalardı kórip kewli óstime, janlandı, eki iynin alma gezek kóterip qoyıp, kózlerin jeńi menen sıpırıp jiberdi. Balalardıń shoǵına tup-tuwrı at aydap kele berdi. (195-bet) Ómir-ómirinshe izinen shaqırıp kórmegen úy ishi «qońsı qobalarǵa otırǵandı» degen oy menen, biyǵam jatıp qala bergen. (199-bet)

Bul gáplerdegi shıǵa berdi, kele berdi qospa feyilleriniń quramındaǵı ber feyili leksikalıq mánisin saqlap, bir nárseni quyıp bergenligi, shıǵarıp bergenligi, yaǵnıy obektke qaratılǵan is-háreketti bildiredi.

Bar feyili. Bar feyili, kóbinese óziniń tiykarǵı mánisinde basqa hár túrli feyiller menen qosılıp, hárekettiń bir orınnan ekinshi orınǵa qaratılǵanın bildiredi. Bul feyil, tiykarınan, -ıp/-ip-p formalı hal feyiller menen qosılısadı: aydap bar, jetip bar, kirip bar, kórip bar, t.b. Mısalı: Ol qoylardı qoraǵa qamaw ushın aydap bardı. Tóbel tóri kók jal qasqırdıń izine jetip bardı.