T. C. Ankara üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ ÇAĞDAŞ TÜrk lehçeleri ve edebiyatlari anabiLİm dali irak türkmen tüRKÇESİnde kalip sözler noor ghazi elaiS

Başıva daş yağsın/Başıva qaya yağsın “Başına taş/ Kaya yağsın” (ITFHİ: 520)

Başıva kül elensin “Başına kül elensin” (ITFHİ: 520)

Başıva şum¹⁶ tökülsün “Başına uğursuzluk dökülsün” (KK: SM)

Başıvı qaldırmıyasan inşallah “Başını kaldırmayasın inşallah/ Hastalanasın” (ITFHİ: 520)

Bayrama çıxmıyasan/ qalmıyasan “Bayrama çıkmayasın” (KK: BG)

Belsarma olasan “Belin kırılsın” (ITFHİ: 520)

Beşiğiy boş kassın¹⁷ “Beşiğin boş kalsın (çocuğun ölsün)” (Bayat 2008: 693)

Bir derde düşsev derman tapmıyasav/Bir derde düşesen dermanıv bulunmasın “Bir yere düşesen dermen bulmayasın/ Bir derde düşesin dermanın bulunmasın” (ITFHİ: 520)

Bir gafil sancı tutsun seni “Bir ansız/ Gafil sancı tutsun seni” (Bayat 2008: 692)

Bir qısır sancı tutsın seni “Sonsuz bir sancı tutsun seni” (ITFHİ: 520)

Bir yanıy bit ola bir yanıy qurt ola “Bir tarafın bit, bir tarafın kurt olsun” (Telafer ağ.) (Çolakoğlu 2017: 117)

Boğazıv delinsin “Boğazın delinsin” (KK: MG)

Boğazıv kiliklensin “Boğazın kilitlensin” (ITFHİ: 520)

Boğazıv nar kimin olsın “Boğazın ateş gibi olsun” (ITFHİ: 520)

Boğazıva yarma bağlansın “Boğazına yarma bağlansın” (ITFHİ: 520)

Boğazıvda dursun/ qalsın “Boğazında dursun/ kalsın” (KK: BG)

Boğazıya balığ sümügi batsın “Boğazına balık kılçığı batsın” (Telafer ağzı) (ITFHİ: 520)

Boğazıya qere yarma bağlansın “Boğazına kara yarma bağlansın (konuşamayasın)” (Telafer ağzı) (ITİ: 248)

Bostanıy bar tutmıya “Bağın meyve tutmasın” (Telafer ağ.) (Çolakoğlu 2017: 117)

Boyağa batasan/Boyaxana küpüne batasan “Boyaya batasın” (ITFHİ: 520)

Boynıv alta qalsın “Boynun altında kalasın” (ITFHİ: 520)

Boynıv qırılsın “Boynun kırılsın” (ITFHİ: 520)

Boynıva yağlı ip geçsin “boynuna yağlı ip geçsin (idam olasın, ölesin)” (ITFHİ: 520)

Boyu yere girsin “Boyu yere giresice” (ITDA: 61)

Burnun tutan üstüye geçmeye “Burnunu tutan üstüne geçmesin (kimse yardım etmesin sana)” (Telafer ağ.) (Çolakoğlu 2017: 117)

Burnuvdan gelsin “Burnundan gelsin” (KK: Nİ)

Çamır başıva “Çamura batasın” (ITFHİ: 520)

Çamır düşman gözüne “Çamur düşman gözüne” (TDH: 46)

Çamır gözüme “Çamur gözüme olsun (kendi kendine beddua)” (EYK: 26)

Çamıra batasan “Çamura batasın” (ITFHİ: 520)

Canına od düşsün “Canına ateş düşsün” (Hamdi 1970: 37)

Canıv cehenneme getsin “Canın ceheneme gitsin” (ITFHİ: 520)

Canıv çıxsın “Canın çıksın” (ITFHİ: 520)

Canıv yansın “Canın yansın” (ITFHİ: 520)

Canıva od düşsün “Canına ateş, zehir düşsün” (ITFHİ: 520)

Canıy cehennemde olsun “Canın cehennemde olsun” (Telafer ağ.) (Çolakoğlu 2017: 117)

Cehennem ataşında yanasan “Cehennem ateşinde yanasın” (ITFHİ: 520)

Cehennem azabı çekesen “Cehennem azabı çekesin” (ITFHİ: 520)

Cehennemde yanasan “Cehennemde yanasın” (KK: BG)

Cehennemin dibinde olasan “Cehennemin dibine gidesin/ dibinde olasın” (ITFHİ: 520)

Çehrevi çölden gelen görsün “Yüzünü çölden gelen görsün (yüzüne kimse bakmasın)” (ITFHİ: 520)

Çenesi çıxmış “Çenesi düşeçesi” (ITFHİ: 520)

Cigeriv dağlansın “Ciğerin dağlansın” (Kerküklü 1962: 45)