T arbi yad a pedagogik texnologiyalar

Rang-baranglik. 
Talabalarning fikrlash jarayonida turli fikrlar 
va g ‘oyalar paydo boMadi.
Rang-barang fikr va g ‘oyalar yakkayu-yagona javob mavjudligi 
haqidagi tasavvur b artaraf qilingan chog‘dagina yuzaga keladi. 
Fikrlarni ifoda qilish chegaralanganda talabalarning fikrlashiga chek 
qo ‘yiladi. Faqat birgina javob m avjud boMgan taqdirda xilma-xil 
vosita va jarayonlardan foydalanish joizki, uning yordam ida talabalar 
aha shu javobni topa olsin.
Faollik. Tanqidiy fikrlash talabalarning faolligi bilan bevosita 
bogMangan. Odatda, talabalar sustkash tinglovchilar boMishadi, chunki 
ularda o ‘qituvchi bilimli yoki m atnda uning bu bilimlari aks etgan, 
shu tufayli ularning bilimlari o ‘qituvchi m as’ul degan ishonch 
shakllanib qolgan. 0 ‘quv jarayonidagi talabalarning faol ishtiroki va 
o ‘qishlariga 
o ‘zlarining 
m as’ul 
ekanligiga 
tayyorligi 
tanqidiy 
fikrlashda kutilgan natijalarni beradi. Talabalarni fikr yuritishga, o ‘z 
g ‘oyalari va fikrlari bilan o ‘zaro o ‘rtoqlashishga d a’vat etish kabi 
pedagogik yondashuv ularning faolligini o ‘stiradi.
M ixail Chikjentm ixaliy (1975) ta ’kidlaydiki, talabalar o ‘sha 
m urakkab darajadagi o ‘quv jarayonida faol ishtirok etishsa, bilish 
jarayonida qatnashganligidan katta bahra oladilar va o ‘zlarida chuqur 
qoniqish hissini sezadilar.
Tavakkalchilik. 
Erkin flkrlilik tavakkalchilikka asoslanadi. 
Uning bilim faoliyatida q o ‘rqmay insonlam i rag ‘batlantirib turish 
joizdir. Fikrlash jarayonida “ahm oqona g ‘oyalar” aql bilan tuzilm agan

---

birikm a va tushunchalar ilgari surilgan holatlar ham bo ‘lishi mumkin. 
0 ‘qituvchi buni o ‘quv jarayonining tabiiy holati sifatida talabalarga 
tushuntirishi lozim.
Talabalarni tavakkaldan holi b o ‘lgan, y a’ni g ‘oyalar qadrlangan, 
talabalarning fikrlash faoliyatida faol ishtirokini yuqori m otivatsi- 
yalash imkoni b o ‘lgan m uhitda o ‘ylash lozim ligiga ishonch hosil 
qilish zarur.
Qadrlash. 
Tanqidiy fikrlashning om illaridan biri talabalarning 
fikrlash jarayonini qadrlashdir. Tashkil etilgan fikrlash jarayonida 
talabalar cfz g ‘oyalari, 
tasavvurlarining o ‘qituvchi 
tom onidan 
qadrlanayotganini tushungan holda chuqur m as’uliyat va e ’tiborga 
y arashajavob qaytaradilar.
Talabalar o ‘z fikrlash jarayonini qadrlashga harakat qiladilar, 
unga va uning oqibatlariga nisbatan jiddiy m unosabatda b o ‘la 
boshlaydilar.