|
Pedagogik texnologiya konsepsiyalarining am aliy aham iyati
Rejalashtirish
0 ‘zlashtirib olish va
moslashish
Ta’limni
rivojlantirish uchun
Tavsiflash va
amaliyotda joriy
etish
Ta’lim uchun ahami-
yatsiz
muhandislik
qurilishlarida qo‘llash
(audiovizual ta ’lim)
Zamonaviy
pedago
gik texnika va peda
gogik amaliyot (
0
‘qi-
tuvchi
pedagog-tex-
nolog sifatida)
Istiqbol amaliyotini
oldindan ko‘ra bilish
Y uqori
zamonaviy
apparatlarni
keng
qo‘llash, texnika va
modellarni
tashkil
etish
(pedagogik
kelajak)
Tadqiqot va rivojla-
nishda yirik investit-
siya
natijalariga
erishish
(texnologik
tadqiqot va amaliy
fan)
Taqdim etilgan konseptual pedagogik texnologiya (paradigma)
audiovizual ta ’limning yangi modellari (dasturli, multimedial va
b.sh.)ni qo‘llashni targ‘ib etadi. Tizimli yondashuv doirasida
R.Xaynik quyidagi ikkita paradigmani taqdim etadi, ya’ni:
Dj.Bruner tomonidan i 1 gari surilgan paradigma mohiyati
“Muayyan fan m a’lum bilimni yetarli darajada to ‘liq shaklda ifoda
etish mumkin”.
Bizning fikrimizcha, paradigma mohiyati talabaning yoshi va
imkoniyati murakkab bilimlar mazmunini tushunishi uchun yetarli
bo‘ladi.
46
Pedagogik texnologiya tipologiyasi:
T a’limning ochiq, masofali, global, hamkorlik, sirtqi, shaklli va
shaklsiz, formativ va boshqa kabi shakllaridan foydalanish
mumkinligini ko‘rsatadi.
Ushbu shakllar rivojlantiruvchi, dasturli, muammoli, intensiv,
algoritmlangan, kibernetik, kompyuterli, media ta’lim va boshqa
uslublar yordamida amalga oshirilishi mumkin.
T a’lim muassasasidan tashqarida ochiq, masofali, bilvosita va
global shakllardagi ta’lim tashkil etiladi.
Ochiq va masofali ta ’lirti (sirtqi varianti sifatida) oliy
ma’lumotga ega boMishni xohiovchilarning istaklarini ro‘yobga
chiqarishda muhim ahamiyat kasb etdi.
Ayni vaqtda Amerika, Angliya va Kanada davlatlarining ayrim
universitetlarida “uydan chiqmasdan” tahsil olish va ta’limni
yakunlaganligi to ‘g‘risidagi diplomga ega boTish mumkin. An’anaviy
sirtqi ta ’limdan farqli ravishda bu ta ’lim kompyuter xizmati (modem,
ta’limiy videodastur, test va boshqalar)dan foydalanish orqali amalga
oshiriladi.
Bugungi kunda jahonning 30 ta mamlakatida joylashgan 700 dan
ortiq universitet va kollejlarda masofaviy ta ’limni tashkil etishda katta
tajriba to‘plangan.
Individuallashtirilgan ta ’lim tabaqalashtirilgan ochiq, dasturli,
masofaviy, avtomatlashtirilgan hamda modulli ta’lim shakllarida
yo‘lga qo‘yilishi mumkin.
Masofaviy ta’lim ikkinchi mutaxassislik yoki uchinchi oliy
ta’lim olishni xohlovchilar uchun qulay imkoniyatlarni yaratadi.
Rossiyada masofaviy ta’lim markazi 1992-yil mayda RF oliy
maktab qo‘mitasi vaN yu-Y ork shtati universiteti hamkorligida tashkil
etildi.
Ochiq ta ’lim yo‘nalishlaridan biri muqobil ta’lim g ‘oyasidir.
Ushbu tizim
obrazini
AQSh va Angliyada
K.S.Maxmuryan
tayyorlagan.
Tizim muqobil ravishda maktab va uy ta’limini olish o ‘rtasidagi
farqlarni yoritadi.
Muqobil ta’limda quyidagi holatlar ilgari suriladi:
1.
Erkin maktablar (ularda 30 nafar talaba, 2 nafar o ‘qituvchi
ishtirok etadi, asosiy e’tibor tabaqalashtirilgan ta’limning tashkil
47
etilishiga qaratiladi, o ‘quv fanlarining qaysi davrda va qanday
o ‘qitilishini talabalarning o ‘zlari belgilaydilar.
2. “Ochiq maktab” (ta’lim uslubiyatiga shaklsiz yondashuv,
o ‘quv materiallarining xilma-xilligi, qiziqishiga qarab darslarni
tanlash).
3. “Devorsiz maktab” (ta’lim teatr, muzey, sud zali, ko‘rgazma,
laboratoriya hamda ishlab chiqarish ustaxonalarida tashkil etiladi,
bilimlarni nazorat qilish esa ta’lim muassasasida amalga oshiriladi).
4. “Maktab ichida maktab” (asosiy o ‘quv yuklamasining m a’lum
qismi hisobidan tashkil etilgan kichik yoki yoMdosh maktablar).
5. T a’lim markazlari (kasbiy, yoki mehnat) ta’limi, shuningdek,
tabiiy fanlar (kimyo, fizika) mutaxassislari bo‘yicha tashkil etilgan
ta’lim muassasasi).
6. “Magnit maktab” (ta’lim sanoat korxonalari va oliy texnika
ta’lim
muassasalari
hamkorligida
belgilangan
mutaxassisliklar
bo‘yicha tashkil etiladi).
7. “Ochiq universitet” (Angliyada 1969-yilda katta yoshdagilar
uchun bakalavr darajasini berish maqsadida tashkil etilgan, ularda
yoshi 21 dan katta bo‘lgan shaxslar ta’lim oladilar).
8. “Erkin universitet” (AQSh va Angliyada XX asrning 60-
yillarida tashkil etilgan boTib, unda istagan shaxs bepul ta’lim dasturi
bo‘yicha bilim oladi. Dasturga muvofiq ta’lim oluvchi imtihonlarga
kelmasligi mumkin, biroq pedagogik ishlab chiqarish malakalarini
egallashi shart. T a’lim davri - malaka oshirish institutlarida bo‘lgani
kabi 6-8 xafta.
Yuqorida bayon etilgan fikrlarga ko‘ra pedagogik texnologiya
rivojlanishining
ifoda etuvchi
konseptual
pedagogo-texnologik
g ‘oyalarini quyidagicha guruhlash mumkin:
Pedagogik texnologiya rivojlanishining konseptual pedagogo-
texnologik sxemasi
№
T a’lim vositalari
Ta’lim usullari
Ta’limga
yonda-
shuvlar
T a’lim
turlari
1
.
Muvofiqlashtirilma-
gan
guruhli
Tizimsiz
O g‘zaki
2.
Muvofiqlashtirilgan,
moslashtirilmagan
Juft guruhli
T exno-
logik
Audio
vizualli
3.
Mashinalashtirilgan,
moslashtirilgan
Individual
guruhli
tizimli
Dasturli
48
4.
Interfaol
Individual,
avtomatlash
tirilgan
Ko‘p
qirrali
Multi
media
5.
Intellektual
Individual,
avtomatlash
tirilgan,
ommaviy
Giper
matnli
Giper
mediali
Do'stlaringiz bilan baham: |
