Sug’oriladigan yerlarning samaradorligini oshirishda tuproq eroziyasi va unga qarshi kurash chora-tadbirlari. Sug’oriladigan yerlarning samaradorligini oshirishda tuproq eroziyasi va unga qarshi kurash chora-tadbirlari

Tuproq xossalari omili.

• Eroziyaning rivojlanishi tezligi nafaqat yuqorida sanab o’tilgan tashqi omillardan, balki tuproqning o’z xossalaridan, ularning eroziyaga qarshi qobiliyatiga ham bog’liq.
• Tuproqning bu qobiliyati eroziyaga chidamliylik deyiladi, va eroziyalanishga teskari kattalik hisoblanadi: tuproqning eroziyaga chidamiyligi qancha yuqori bo’lsa, ularning eroziya tezligi shuncha kam qoratuproqlar eroziyaga chidamliyligi eng yuqori hisoblanadi.

Eroziyaga qarshi turg’unlik tuproqning juda ko’p xossalariga ammo u eng avvalo granulometrik tarkibiga bog’liq.

• Eroziyaga qarshi turg’unlik tuproqning juda ko’p xossalariga ammo u eng avvalo granulometrik tarkibiga bog’liq.
• Granulometrik tarkibi bo’yicha farq qiladigan tuproqlar ensiz oqimli yuvilishiga oqimning har xil tezligida duchor bo’la boshlaydi ya’ni oqimning kritik tezligi turli tuproqlar uchun turlicha.
• Eng kichik kritik tezlikka chang zarrachalari (q 0,001..0,05 mm) bilan to’yingan tuproqlar ega.

Umuman yengil tuproqlar eroziyaning ta’siriga ko’proq duchor bo’ladi, ayniqsa bu tuproqlarda eroziyaning jar shakli jadal rivojlanadi.

• Umuman yengil tuproqlar eroziyaning ta’siriga ko’proq duchor bo’ladi, ayniqsa bu tuproqlarda eroziyaning jar shakli jadal rivojlanadi.
• Mikrorelefning erozion shakllari yotqiziqlarning granulometrik tarkibiga ham bog’liq. Qumloq va qumlarda eroziya tik devorli U- shakldagi jarlik va uyiqlar hosil bo’ladi.

Tuproq paydo qiluvchi jinslar omili.

• Tuproq hosil qiluvchi ona jinslar ichida lyoss va lessimon qumoq mexanik tarkibli yotqiziqlar, odatda,eroziyaga turg’un bo’lmaydi.

Insonning xo’jalik faoliyati omili.

• Odam faoliyati bilan bog’liq bo’lgan hozirgi zamon eroziyasining geologik eroziyadan farqi juda katta.
• Tabiiy o’rmonlarning ko’plab kesilishi yaylovlarda nazoratsiz mol boqish, tabiiy o’simliklarning yo’qolishi, dehqonchilik uchun yer ochish va ekinzordan haddan tashqari ko’p foydalanish, yerlarning oriqlab ketishi, strukturasining buzilib ketishi, tuproqning kuchli darajada eroziyaga uchrashiga sabab bo’ldi.