Sug’oriladigan yerlarning samaradorligini oshirishda tuproq eroziyasi va unga qarshi kurash chora-tadbirlari. Sug’oriladigan yerlarning samaradorligini oshirishda tuproq eroziyasi va unga qarshi kurash chora-tadbirlari

Sug’oriladigan yerlarning samaradorligini oshirishda tuproq eroziyasi va unga qarshi kurash chora-tadbirlari.

Sug’oriladigan yerlarning samaradorligini oshirishda tuproq eroziyasi va unga qarshi kurash chora-tadbirlari.

• Asosiy savollar:
• Tuproq eroziyasi to’g’risida asosiy ma’lumotlar.
• Tuproq eroziyasini vujudga keltiruvchi omillar.
• Tuproq eroziyasi turlari.
• Tuproq eroziyasiga qarshi kurash chora-tadbirlari.

Mavzuga oid asosiy muammolar.

• Tuproqlarning eroziyaga moyilligi.
• Tuproqlarning eroziya tufayli buzilishi uning tabiiy tiklanishidan bir muncha tez borishi.
• Qishloq xo’jaligi ekinlarining noto’g’ri sug’orilishi.
• Yer nishabligi 0,008 dan ortishi bilan irrigatsiya eroziyasini yuzaga keltirmasdan sug’orish imkoniyati yo’qligi.

Tuproq eroziyasi to’g’risida asosiy ma’lumotlar.

• Tuproq melioratsiyasining regional muammolaridan yana biri tuproq eroziyasidir. Eroziya o’zi nima? Eroziya so’zi lotincha “erosio” ya’ni o’pirilish yoki yuvilish ma’nosini bildiradi.
• Tabiiy yoki su’niy sabablarga ko’ra tuproqlarning o’pirilib, yuvilib yoki uchib ketishiga tuproq eroziyasi deyiladi. Har xil ko’rinishdagi tuproq eroziyasi qishloq xo’jaligiga juda katta zarar keltiradi. Jumxuriyatimizning barcha madaniy tuproqlarida har xil eroziya jarayonlarining vujudga kelish xavfi bor.

Respublikamizning dehqonchiligida tuproqlarimizga ko’proq zarar yetkazuvchi turlari.

• Ilmiy tadqiqotlar natijasidan ma’lum bo’lishicha jumxuriyatimizning

dehqonchiligida tuproqlarimizga ko’proq zarar yetkazuvchi uch xil eroziya turi mavjud. Ular suv eroziyasi, shamol eroziyasi va jarlik eroziyasidir.

• Har uch eroziya ham tuproqqa katta zarar keltiradi. Tuproqning o’pirilib, yuvilib va uchib ketishi oqibatida uning suv fizik - kimyoviy biologik va boshqa ijobiy xususiyatlari yomonlashadi. Tuproq unumdorligi keskin pasayadi.
• Paxtachilikda hosildorlik 30 va undan ko’p foizga kamayishi kuzatilgan. Eroziya sababi bilan paxtaning faqat miqdori emas, balki sifati ham yomonlashadi, tola pishiq bo’lmaydi, chigitlar yetilmaydi, eroziya faqat hosilni kamaytirmay balki mana shu dalada bajarilishi lozim bo’lgan agronomik tadbirlar samarasini yo’qotadi.
• Masalan, o’g’itlarni ishlatish va sug’orish tadbirlari kutilgan natijani bermaydi, Tuproqning eroziyadan muxofaza qilish davlat ahamiyatiga ega bo’lgan masaladir. Chunki eroziya tufayli juda katta ekin maydonlari ishdan chiqib, xalq xo’jaligi milliardlab ziyon ko’rishi mumkin.