Strategik menejment

 
Firmaning raqobat pozitsiyasidagi kuchli va zaif jixat belgilari 
6-jadval 
Ustunlik belgilari 
Zaiflik belgilari 
Muxim farq qiluvchi ustunliklar 
Real farq qiluvchi ustunliklarning 
yuqligi 
Bozor ulushining kattaligi (yoki bozorda 
peshqadamlik) 
Bozordagi asosiy raqiblarga nisbatan 
yuqotishlar 
Izchil yoki ajralib turuvchi strategiya 
Aniq strategiyarategiyaning yuqligi 
Iste‘molchilar sonining usishi va ularning 
sodiqligi 
Iste‘molchilar oldida obruning 
pasayishi 
Peshqadamlarning strategik guruxida bulish 
O‘z pozitsiyalarini qo‘ldan boy 
berayotgan strategik guruxga tushib qolish 
Tez usib borayotgan bozor segmentlarida 
kontsentratsiyalanish 
Bozor potentsiali eng katta bulgan 
soxalardagi zaiflik 
Narxdagi ustunlik 
Tannarxi yuqori bulgan tovarlar ishlab 
chiqarish 
Daromad urtachadan yuqori 
Daromadlarning usishi urtachadan past 
Marketing maxorati urtachadan yuqori 
Bozorda muvaffaqiyat qozonishning 
asosiy omillari kam 
Texnologik va innovatsion qobiliyatlar 
urtachadan yuqori 
Maxsulotlar ishlab chiqishda sustlik, 
sifatning yaxshi emasligi 
Xavf-xatarlarga 
tashabbuskor, 
tadbirkorlarcha yondashuv 
Vujudga kelayotgan taxdidlarga 
nisbatan yaxshi pozitsiyaning yuqligi 
Qulay 
imkoniyatlarni 
kupaytirish 
pozitsiyasi 
Asosiy raqiblarga nisbatan yuqotishlar 
Amaldagi strategiya qay darajada samarali ? 
Strategiya qanchalik yaxshi amalga oshirilayotganini baxolash uchun 
quyidagilar muxim: 
1)kompaniyaning raqobatchilar orasidagi o‘rnini aniqlash; 
2)kompaniyaning tarmoqdagi raqobat chegaralarini aniqlash; 

---

67
3)kompaniyaning ishlab chiqarish, marketing, moliya va kadrlar soxasidagi 
funktsional strategiyalarini baxolash; 
Kompaniya strategik va moliyaviy xolatining ko‘rsatkichlari quyidagilardan 
iborat: 
1)kompaniyaning bozordagi ulushi va tarmoqdagi o‘rni; 
2)foyda xajmi oshadimi, kamayadimi va u raqobatchilarning shunday 
ko‘rsatkichlariga nisbatan qanday; 
3)sarmoyalar sof foydasining o‘zgarish tendentsiyasi; 
4)kompaniyaning sotuvlari umumiy bozordagiga nisbatan tez o‘syaptimi yoki 
sekin o‘syaptimi; 
5)kreditlar xajmi; 
6)firmaning xaridorlar nazaridagi obro‘si, uning imidji; 
7)kompaniyaning texnologiya, innovatsiya, sifat va xaridorlarga xizmat 
ko‘rsatishda etakchiligi va xokazo. 
Qullanilayotgan strategiyani baxolash. 
Qullanilayotgan strategiyani baxolash uchun
 
kompaniya qanday strategiyaga 
amal qilayotganligni tushunib olish lozim - bu: 
- arzon narx vositasi bilan peshqadamlik qilish; 
- raqobatchilardan farq qilib turish; 
- 
iste‘molchilarning tor guruxlariga yoki marketing bushliqlariga 
ixtisoslashish. 
Tarmoqdagi raqobatli vaziyatning yana bir xarakteristikasi vertikal 
integratsiyalanish darajasi va bozorning geografik kulamidir. Bu erda ishlab 
chiqarish, marketing, moliya, ishchi kuchidan foydalanish soxalaridagi yordamchi 
strategiyalarni taxlil qilish lozim. 
Bunga qo‘shimcha ravishda kompaniya strategiyasining ayrim raqobatli 
ustunliklarni ta‘minlash maqsadida raqobatli pozitsiyani yaxshilashga imkon 
beradigan sunggi amaliyotini taxlil qilib chiqish kerak. 
Strategik faoliyatning eng aniq kursatkichlari quyidagilardan iborat: 
- firma nazorat ostiga olgan bozor ulushining kattalashishi yoki kichrayishi; 
- firma oladigan daromad xajmining usishi yoki usmayotganligi xhamda bu 
daromadning raqobatchilarga nisbatan qay darajada ekanligi; 
- firmada sof foyda tendentsiyalari xamda investitsiyalarning qaytish tezligi 
qanday; 
- firmada savdo xajmining bozordagi umumiy usishga nisbatan tez yoki sekin 
usayotganligi va xokazo. 
Tabiiyki, eng yaxshi strategiya xech qanday radikal uzgarishlarni talab 
qilmaydigan strategiyadir. 

---

68