Statistika” fanidan Oʻquv-uslubiy majmua

2.1.7. Variatsiya ko’rsatkichlari (2 soat).
Variatsiyaning mohiyati va uni statistik urganish zarurligi. Varatsiya me’yorlari. Varatsion kenglik. Urtacha mutlak tafovut. Dispersiya va urtacha kvadratik tafovut. Taksimot qatorlarida guruxlash oraligi kattaligini aniklash uchun urtacha kvadratik tafovutni kullanishi. Kvartil tavofut. Ostsillyatsiya koeffitsienta. Variatsiya koeffitsienta. Notekislik me’yori va uni tukimachilik sanoatida kullanishi. Dispersiya va urtacha kvadratik tafovut xossalari. Dispersiya va urtacha kvadratik tafovutni “shartli moment” va “yigindi” usullari yordamida hisoblash. Dispersiyani “arifmetik progressiya” formulasi yordamida hisoblash. Mukobil belgi dispersiyasi. Salmok dispersiyasi va uni korxonaning ixtisoslashishini urganishda kullanishi. Guruxlar ichidagi va guruxlararo dispersiyalar. Dispersiyalarni kushish koidasi va uni sabab-okibat boglanishlarni urganishda qo’llash zarurligi. Taksimot momentlari va ularni turlari: boshlangich, shartli va markaziy momentlar. Boshlangich momentlar uRtasiDagi boglanish. Markaziy momentlarni hisoblash. Boshlangich momentlarni “yigindi” usuli yordamida hisoblash. Normallangan momentlar. Asimmetriya va ekstsess ko’rsatkichlari. Pirson va Lindberg asimmetriya koeffitsientlari. Uchinchi va turtinchi tartibli normallangan momentlar-asimmetriya va ekstsess me’yori sifatida. Normal taksimot va uni statistik urganish ahamiyati. Normal taksimot xossalari. “Uch sigma” koidasi. Taksimot qatorlarida anomal variantlarni yukotish uchun “uch sigma” koidasini kullanishi. Taksimot normal egri chizigini yasash. Logarifmik normal taksimot va uni jon boshiga tugri kelgan daromad mikdori bo’yicha aholi taksimotini urganishda kullanishi. Empirik taksimotlarni normal taksimotga mos kelishi tugrisidagi farazni “xi-kvadrat”, Romanovskiy va Kolmagorov mezonlari yordamida statistik baholash yullari.


2.1.8. Tanlama kuzatish (2 soat).
Tanlama kuzatish mohiyati, uni qo’llash sabablari va afzalliklari. Tanlama kuzatishni statistika amaliyotida qo’llash mumkinligining nazariy asoslari. Chebushev - Lyapunov teoremalari.
Tanlama kuzatishni shakllantirish printsiplari. Tanlama kuzatish reprezentativlik xatosi. Urtacha kvadratik va chegaraviy xatolar. Tanlama kuzatish xatosini baholashda normal taksimotning ahamiyati. Bosh tuplam parametrlari (ko’rsatkichlari)ni tanlama statistikalari (ko’rsatkichlari) yordamida baholash. Reprezentativ tanlama tuplam zaruriy sonini anikdash. Tanlama kuzatish natijalarni bosh tuplamga tarkatish usullari. Reprezentativ tanlama kuzatishni tashkil etish yullari: tasodifiy tanlama kuzatish; mexanik tanlama kuzatish; tipik tanlama kuzatish; seriyali tanlama kuzatish; kombinatsion tanlama kuzatish.
Kichik tanlama kuzatish mohiyati va uning uziga xos xususiyatlari. Kichik tanlama reprezentativlik xatosini Styudent taksimoti yordamida baholash. Statistik gipoteza (faraz)larni tekshirish. Dispersion tahlil asoslari. Bozor iqtisodiyoti sharoitida tanlama kuzatishni qo’llash amaliyoti.