Sportda bashorat qilish va modellashtirish

11.2.Musobaqa va mashg‘ulot jarayoni ta’sirini nazorat qilish.
Musobaqa jarayoni ta’sirini nazorat qilish ikki yo‘nalishga ega:
1) tayyorgarlik sikllari davomida o‘tkazilgan musobaqa natijalarini nazorat qilish;
2) musobaqa faoliyati samaradorligini o‘lchash va baholash.
Musobaqa natijalarini nazorat qilish sportchini tayyorgarlikning ma’lum (ko‘p hollarda yillik) sikli davomida o‘tkazilgan musobaqada ishtiroki samaradorligini baholashdan iborat. Mashg‘ulot siklida musobaqa faoliyati ko‘rsatkichlari dinamikasi, ko‘pincha, sport­chi­ning sport formasini baholash imkonini beradigan mezon sifatida foydalaniladi. Masalan, ayrim mutaxassislar sportchining musobaqadagi natijalari tebranishi 2 – 3 % atrofida bo‘lib tursa, u sport formasi deb hisoblaydilar. Bu qiymatlar asosan, sport turi xususiyatlariga bog‘liq bo‘ladi.
Musobaqa faoliyati samaradorligini o‘lchash va baholash. Zamonaviy o‘lchash va hisoblash texnikasi o‘nlab musobaqa mashqlari va musobaqa faoliyati ko‘rsatkichlarini qayd etish imkoniyatini beradi. Masalan, 100 metrga yugurish singari oddiy mashqda sprinterning reaksiya vaqtini, u maksimal tezlikka erishish uchun sarflagan vaqtni, uni saqlab turish va pasayish vaqtini, masofaning turli bo‘laklarida qadamlarining uzunligi va chastotasini, tayanch va uchish vaqtini, kuchlanishining gorizontal va vertikal tashkil etuvchilarini, umumiy og‘irlik markazi tebranishini, tayanch va uchish davrlarining turli fazalarida bo‘g‘inlar tashkil etgan burchaklarni va boshqalarni o‘lchash imkoniyatini beradi.
Bularning hammasini murabbiy qayd etishi va keyin ularni mashg‘ulot faoliyati mezonlari va sportchi tayyorlanganlik darajasini xarakterlaydigan ko‘rsatkichlar bilan qiyosiy tahlil qilib chiqishi amri mahol. Shuning uchun musobaqa mashqlari to‘plamidan faqatgina axboroviyligi yuqori bo‘lganlarini tanlab olishi va ana shularni nazorat davomida o‘lchashi kerak bo‘ladi.
Sport turlari bo‘yicha musobaqa faoliyati ko‘rsatkichlarining (mezonlarining) axboroti 7.1 – jadvalda keltirilgan.