Sport va harakatli 0‘yinlar

0‘yinning qoidalari. 1. To‘pni uloqtirib va yerdan dumalatib uzatish mumkin. 2. Agar to‘p doiradan tashqariga chiqib ketsa, o‘ynovchilar uni iloji boricha tezroq borib olishlari va o‘z joylariga qaytib kelib, o‘yinni davom ettirishlari kerak. 3. Onaboshi 0‘ynovchilar qo‘lidagi, havodagi yoki yerdagi to‘pni, shuningdek, doiradan tashqariga chiqqan to‘pni ushlash huquqiga ega.

0‘yinning ta’lim-tarbiyaviy ahamiyati. Bu o‘yin o‘quvchilarda to‘pni uloqtirish va ilib olish malakalarini takomillashtiradi hamda ulami basketbol va qo‘l to‘pi o‘yinlariga tayyorlaydigan mashq- lardan biri hisoblanadi.

Ana shu o‘yin jarayonida o‘quvchilarda ziyraklik, diqqat, merganhk xislatlari rivojlanadi.

141





Raqib bilan to'qnashish paytida to‘pni uloqtirish va ilib olish bu o‘yindagi asosiy harakatlardir.

Metodik ko‘rsatmalar. «To‘pni oldirma» o‘yini o‘quvcbilarni basketbol va qo‘l to‘pi o‘yiniga tayyorlashga yordam beradi. U to‘pni o‘ynashning maxsus usullarini bilishni talab qilmaydi, lekin o'yinchilarda raqib bilan to‘qnashganda to‘pni egallash malakalarini takomillashtiradi. Shu munosabat bilan o‘ynovchilaming diqqatini o‘yindagi barcha vaziyatlarga, onaboshilami kuzatish va ulaming harakatlarini hisobga olib, to‘p o‘ynashga jalb etish zarur. Shuningdek, ulaiga o‘rtoqlari bilan kelishib, birgalikda harakat qilishni va to'pni bir-biriga aniq uzatishni o‘rgat ish lozim.

0‘quvchilar to‘p o‘ynashni ancha yaxshi o‘rganib olganlaridan (to‘pni kamroq tushirib yuboradigan va aniq uzatadigan bo‘lgan- laridan) keyin bu o‘yin qoidalarini murakkablashtirish tavsiya etiladi. Masalan, to‘pni qo‘ldan tushirib yuborishni man qilish yoki to‘pni onaboshilaming yuqoriga ko‘tarilgan qo‘llari tepasidan oshirib uloqtirishni o‘yin qoidalariga kiritish mumkin.

0‘yinni yana quyidagicha murakkablashtirsa bo‘ladi. 0‘ynov- chilar doira bo'ylab yurish yoki yugurib bir-birlariga to‘p uzatadilar. Bunda qo‘lida to‘p ushlagan o‘yinchi ko‘pi bilan ikki qadam bosib turib, uni o‘z o‘rtoqlaridan biriga uloqtirib yuborishi kerak. To‘pni qo‘lida ushlab ikki qadamdan ortiq yurgan o‘yinchi qoidani buzgan hisoblanadi va onaboshi bo'ladi.

O‘y inning bu variantidan yuqori sinf o‘quvchilari bilan o‘tka- ziladigan mashg‘ulotlarda foydalaniladi va u o‘quvchilami basketbol o‘yiniga tayyorlaydigan variant hisoblanadi.

«To‘pni oldirma» o‘yinini o‘quvchilaiga III sinfdan boshlab o‘rgatish tavsiya etiladi, chunki bu yoshdagi o'quvchilar uchun to‘pni irg‘itish va ilib olish texnikasini egallash uncha qiyin bo‘l- maydi.

5. 
   To'xtatib urish
   

O y inning tavsifl. 0‘ynovchilar aylana bo^£lib saflanib, voleybol to‘pini doirada yurgan onaboshining ushlashiga yo‘l qo‘ymay, turli yo‘nalishda bir-birlariga uzatib turadilar. Onaboshi to‘pni


142





urib, yerga tushirishga harakat qiladi. To‘p yerga tushishi bilan o‘yinchi!arning hammasi har tomonga qochadi, onaboshi to'pni yerdan olib «To^£xta!» — deydi. Shu so‘z aytilgach hech kim joyidan qimirlamasligi kerak,

Onaboshi to‘pni o‘zi istagan o‘yinchiga otadi. To‘p kimga tegsa, o‘sha onaboshi bo^£ladi va o‘yin takrorlanadi, agar to‘p hech kimga tegmagan bo'lsa, onaboshining o‘zi yana onaboshi bo‘ladi. Bir marta ham onaboshi bo^£lmagan (yoki boshqalarga qaraganda kamroq onaboshi bo^£lgan) o'yinchilar g^£olib chiqqan hisoblanadi.

0^£yinning natijalarini aniqlashda birinchi onaboshining roli hisobga olinmaydi,

Oyinning qoidalari. 1, To^£p yerga tushishi bilan qochgan o‘yin- chilar joylaridan qo‘zg‘almay, to^£pga chap berishlari mumkin. 2. To^£p uchib kelib tegsagina hisobga olinadi.

Eslatma. Bu o‘yin o^£tkaziladigan maydonchani chegaralab qo^£ymasa ham bo^£laveradi. Onaboshilar yaqinda turgan o^£yin- chilarga to‘pni qattiq zarb bilan otmasligini oldindan tayinlab qo'yish lozim.

Oyinning o'ziga xos harakatlari: voleybol to^£pini irg^£itish va ilib olish, to^£pni nishonga va eng uzoqqa (onaboshilar uchun) otishdan, qisqa-qisqa tez yugurish va gavdaning holatini tez-tez o^£zgartirishdan iboratdir.

6.