Siyosatshunoslik

Siyosatning obyektlari va subyektlari. 
Siyosatning obyekt- 
lari va subyekt m unosabatlad m ohiyatini bilm oq uchun, a w a -
lo, «subyekt» va «obyekt» tushunchalari ustida to'xtalib o ‘tm oq 
lozim.
«Subyekt» — lotincha «subiectus» so'zidan kelib chiqqan 
b o ‘lib, «amaliy faoliyat tashuvchisi» degan m a’noni anglatadi. 
Hozirgi zam onda «subyekt» tushunchasi «obyekt»ga, tashqi 
dunyoga qaram a-qarshi turuvchi, intilishga, faoliyat ko'rsatish- 
ga, yo‘naltirishga qodir bo‘lgan va faol harakat qiluvchi insonni 
anglatadi. «Obyekt» tushunchasi esa subyektning faoliyati 
q aratilg a n , u n d a n tash q arid a m avjud b o ‘lgan n a rsalar va 
hodisalam i anglatadi. «Inson — siyosat subyekti» tushunchasi
109

---

inson siyosiy borliqning yaratuvchisi, bunyodkori, ijodkori, uning 
faol, ongli va m aqsadli ishtirokchisi ekanligini b ildiradi. 
Boshqacha aytganda, individning to r tasaw u rlar doirasidan 
chiqishi, o ‘z ehtiyojlariga mos ravishda jam iyat siyosiy tizimiga, 
yangi ijtimoiy-siyosiy m unosabatlam ing shakllanishiga faol va 
izchil ta ’sir ko‘rsatishini tushunamiz.
Inson siyosat subyekti o la ro q saylovchi sifatida ovoz beradi, 
askar sifatida Vatanni him oya qiladi, kurashchi sifatida turli 
siyosiy aksiyalarda ishtirok etadi, o ‘z e ’tiqodini namoyish qiladi, 
zulmga, adolatsizlikka qarshi kurashadi, xalq vakili sifatida davlat 
organlari, jam oat tashkilotlarining ishida, boshqaruv qarorlari 
va siyosiy yo‘lni ishlab chiqish ham da qabul qilishda qatnashadi, 
yetakchi sifatida ijtimoiy-siyosiy harakatga boshchilik qiladi, uni 
uyushtiradi va baxt-saodatga yo'naltiradi. U m um an, siyosatdan 
xoli b o ‘lgan inson b o ‘lmaydi. H ar bir inson, biroz b o ‘lsa-da, 
siyosat bilan bog'langan b o ‘ladi.
H ar qanday inson har doim ham siyosatning haqiqiy subyekti 
hisoblanadimi, degan savol tug‘ilishi mumkin. Bu savolga yo‘q, 
deb javob berishga to ‘g‘ri keladi. Inson muayyan siyosiy sifat- 
lam i egallaganda, o ‘zligini to 'la va to ‘g‘ri anglaganda, o 'zini 
jamiyatning tarkibiy qismi deb bilganda, o ‘zgalaming m anfa- 
atlariga xolisona yondasha olganda, boshqalarga ta ’sir ko‘rsata 
olganda siyosatning haqiqiy subyekti hisoblanadi.
Insonlam ing siyosat subyekti sifatidagi faoliyatlari m uas- 
sasaviy, qonun tom onidan ruxsat etilgan va nomuassasaviy, 
huquqqa zid turlarga b o ‘linishi mumkin. Siyosiy faoliyatning 
birinchi turiga erkin, dem okratik saylovlar, referendum lar, 
yig'ilishlar, muzokaralarda ishtirok etishlar misol b o ‘lsa, ikkin- 
chi turiga esa siyosiy terrorizm misol bo‘ladi.
Xullas,