Siyosatshunoslik

1 
Izoh:
 Sharifjon Maxdum, taxallusi Sadr Ziyo (1867—1932).
99

---

maktablar mavjud. Ona shahri hisoblanmish Buxoroda unga 
atab yodgorlik muzeyi va ko‘rkam xiyobon barpo etilgan. 1996- 
yilda mamlakatimizda Fitrat tavalludining 110-yilligi keng 
nishonlandi. Millat tarixidagi xizmatlari e’tiborga olinib, Fitrat 
Alisher Navoiy nomidagi O'zbekiston Respublikasi Davlat mu- 
kofotiga sazovor bo‘ldi.
Xulosa qilib aytganda, Markaziy Osiyoda ijtimoiy-siyosiy 
tafakkur rivojining asosiy bosqichlariga doir yuqorida qayd etilgan 
ma’lumot va tahlillar mintaqamiz xalqlari jahon sivilizatsiyasi 
tarixida o‘zining munosib o‘miga ega ekanligidan, haqiqiy 
ma’nodagi ozodlikni orzu qilgan ota-bobolarimizning Vatan va 
xalq baxt-saodatini ko'zlagan orzu-istaklari bugiingi 0 ‘zbekiston 
mustaqilligi sharofati bilan ro‘yobga chiqqanligidan dalolat 
beradi.
Tayanch tushunchalar
Avesto, moniylik, mazdakiylik, Qul tegin bitiktoshi, shariat,
Al-Madina al-Fozila, Al-Madina al-Johiliya, та ’rifatli shoh,
Temur tuzuklari, y a ’ju j-m a ’juj, ijtimoiy-siyosiy inqiroz, tizimni
tuzuvchi va buzuvchi jarayonlar, yevropatsentrizjm, buyuk davlat-
chilik shovinizjni, mustamlakachilik, umumbashariy hakamlik,
sivilizatsiya, jadidchilik, ijtimoiy harakat, parlamentar monar-
xiya, federativ davlat, muxtoriyat, sovetlashtirish, «Milliy ittihod»,
totalitar rejim.
Nazorat uchun savol va topshiriqlar
1. Markaziy Osiyoda ijtimoiy-siyosiy qarashlar va ta’limotlar 
rivojini bosqichlarga bo‘lib tahlil qiling.
2. Vatanimizda shakllangan siyosiy qarashlaming manbalarini, 
tarixiy, m illiy-m a’naviy ildizlarining o ‘ziga xos 
xususiyatlarini aniqlang.
3. Sharq va G‘arbdagi siyosiy qarashlami taqqoslang.
4. Markaziy Osiyoda XVII — XIX asrlarda ro‘y bergan 
ijtimoiy-siyosiy inqiroz sabablarini tahlil qiling.
5. Mahalliychilik, mintaqaviy nizolar, yevropatsentrizm va 
buyuk davlatchilik shovinizmi Markaziy Osiyo siyosiy
100

---

tarixida qanday salbiy oqibatlami keltirib chiqardi?
6. Turkiston xalqlarining XIX asr oxiri XX asr boshlaridagi 
siyosiy tafakkuri rivojida jadidchilik qanday ahamiyatga 
ega edi?
7. Yevropaning Sharqdagi «madaniy» siyosati mohiyatini A. 
Fitratning «Sharq siyosati» asari asosida tahlil qiling.
8. Nima sababdan jadidchilik ijtimoiy-siyosiy harakat sifatida 
totalitar tuzum tomonidan tor-m or qilindi?
A D A B IY O TLA R