Siyosatshunoslik

1 Юридик энциклопедия / Юридик фанлар доктори, профессор У. Таджи
хановнинг умумий та>фирида. — Т., 2001. — В. 113.
196

---

Shu m a’noda hozirgi zamonaviy demokratik jamiyatlar xalq 
hokimiyatchiligi idealiga nisbatan yaqinroq jamiyatlardir. Ja­
miyat hayotini boshqarishning ko‘pgina vazifalarini hamon va­
killik organlari, ya’ni davlat amalga oshirmoqda. Demak, de­
mokratiya hozirgi ko‘rinishida davlat boshqaruvining bir shak- 
lidir. Ikkinchi tomondan, demokratiya xalqning o‘z hayotini 
boshqarishda rolining oshib borishi va shunga mos ravishda dav- 
latning ijtimoiy funksiyalarining kamayib, zaiflashib borishidir.
To‘liq demokratiya esa ijtimoiy hayotni boshqarishda davlat 
rolining butunlay to'xtashi va bu jamiyatning nosiyosiy, nodav- 
lat ko‘rinishidir. Paradoksni qarangki, u holda — ya’ni davlat 
yo‘qolganda, barham topganda «demokratiya» tushunchasi 
hozirgi m a’nosini yo‘qotadi. Bundan xulosa shuki, modomiki 
davlat mavjud ekan, demokratik jamiyatda ham demokratiya 
ideal demokratiya bo‘la olmaydi va ijtimoiy ong buni to ‘g‘ri, 
tabiiy bir reallik sifatida qabul qilmog‘i lozim. Shunday qilib, 
jamiyatda davlat mavjud bo‘lganda demokratiya to ‘liq bo‘lmaydi, 
to ‘liq demokratiyada esa davlatga — ijtimoiy munosabatlarni 
boshqarishning hokim iyat k o ‘rinishidagi shakliga ehtiyoj 
qolmaydi.
Demokratiya — siyosiy tizimni tashkil etishning usuli. 
Yuqori- 
dagilarga ko‘ra, hokimiyat — odamlar bir guruhining ikkinchi 
bir guruh ustidan hokimiyatini bildiradi. Shu bois «demokratiya» 
xalqni hokimiyat subyekti sifatida qaraydi, lekin hokimiyatga 
ta ’sir etuvchi obyekt sifatida qayd etmaydi. Tabiiyki, demokra­
tiya termini o ‘z etimologik ahamiyatiga qaraganda bizning za- 
monda ancha keng mazmun — mohiyat kasb etadi. Bugungi 
kunda demokratiyaga jamiyatning davlat-siyosiy qurilishi shakli 
sifatida qarash keng tarqalgan va bunday demokratiya hokimiyat 
subyekti va manbasi sifatida xalqni nazarda tutadi. Hoziigi vaqtda 
demokratiya xalqni hokimiyat manbayi deb e’tirof etuvchi, fu­
qarolar tengligi, ozchilik huquqlarini himoyalovchi, davlatning 
asosiy organlari — saylovlar natijasida shakllanuvchi hokimiyat 
tizimi, shakli sifatida tushuniladi.
Mustaqil o‘zbek davlatchiligi va ozodlikka erishgan 0 ‘zbe- 
kiston xalqlari uchun bugungi demokratlashtirish, demokratiya 
jarayoni G ‘arb dunyosida keyingi asrlarda shakllangan siyosiy
197

---

tamoyillarga ko‘r-ko‘rona ergashish emas, balki ajdodlarimiz- 
dan qolgan milliy, insoniy qadriyatlar asosida jahon xalqlari 
safldan o‘z o‘rnini topishdir.