Sintaksis. So’z birikmasisintaksisi

Sintaktik aloqani yuzaga keltiruvchi vositalar 1. O’zbek tilida sintaktik aloqani yuzaga keltirish uchun quyidagi vositalar xizmat qiladi: a) sintaktik shakl yasovchi qo’shimchalar, ya’ni aloqa-munosabat shakllari; M: maktabning bog’I, institutdan qaytmoq, Alisher o’qidi b) yordamchi so’zlar, ya’ni ko’makchi, bog’lovchi, bog’lovchi vazifasidagi yuklama; M: go’zallik va ezgulik, opam bilan suhbatlashmoq, o’qidi-yu tushunmadi d) tartib va ohang M: tiniq osmon, chiroyli manzara, toza havo, o’qigan bola 2. Demak, sintaktik aloqani yuzaga keltiruvchi vositalar deganda: - sintaktik shakl yasovchi qo’shimchalar; - yordamchi so’zlar; - tartib va ohang tushuniladi. Sintaktik aloqani yuzaga keltiruvchi Grammatik vositalar deganda esa: a) sintaktik shakl yasovchi qo’shimchalar; b) yordamchi so’zlar olinadi. Bunda tartib va ohang olinmaydi. 3. Tartib va ohang Grammatik vositalar bo’lmaganda so’zlarni bog’lash uchun asosiy rol o’ynaydi.
4. Tartib yoki ohangning o’zgarishi mazmun va sintaktik tuzilishga ta’sir qilishi mumkin. M: ko’m-ko’k o’tloq o’tloq ko’m-ko’k Bunda tartibning o’zgarishi mazmun va sintaktik tuzilishga ta’sir qilyapti. Yoki: baland // bolaxonali // uy baland bolaxonali // uy Bunda ohangning o’zgarishi mazmun va sintaktik tuzilishga ta’sir qiyapti. 5. Sintaktik aloqani yuzaga keltiruvchi vositalar biri o’rnida ikkinchisi qo’llanishi mumkin, ya’ni o’zaro sinonim bo’lishi mumkin. M: ukamga oldim - ukam uchun oldim Yoki: telefonda gaplashmoq – telefon orqali gaplashmoq Bu hodisa grammatik sinonimlik (sintaktik sinonimlik) deb nomlanadi.