Щзбекистон республикаси олий ва щрта

ИШНИ БАЖАРИШ ТАРТИБИ.

1. 
   
   
   3-расм
   3-расмдагидек электр занжирини йиғинг.
   
2. 
   Трансформатор ўрамларининг актив қаршилигини омметр билан ўлчанг.
   
3. 
   220В ли ўзгарувчан ток тармоғига уланган «Латр» деб аталувчи автотрансформатор ёрдамида сиз кучланишни 10, 15, 20В қийматлари танлаб олиб, бу кучланишлар берилганда ғалтакдан ўтаётган токларни амперметрдан жадвалга ёзиб оласиз. Сўнгра ғалтакнинг тўла қаршилигини Ом қонунидан топасиз.
   

Бунда сиз ғалтакнинг тўла қаршилигини кучланишга боғлиқ бўлмаган ўзгармас катталик эканлигини аниқлагандан кейин индуктивликни (6) ишчи формула билан ъисоблайсиз. Ғалтакнинг актив қаршилигини 8 Ом деб олинг

4. 
   Ўлчаш натижаларини ёзиш учун қуйидаги жадвални чизинг.
   

№	U	I	Z	L	L			W
1 2 3 … …
Ўрт.қий.	Х	Х	Х			Х		Х

5. 
   Ғалтакни темир ўзагини олиб қўйиб ъам юқорида кўрсатилгандек, (6) формула билан индуктивликни аниқлайсиз, ўзакли ва ўзаксиз ғалтакларнинг индуктивлигини солиштириб темир ўзак индуктивликни  марта оширганини аниқланади, -темир ўзакнинг магнит сингдирувчанлиги:
   

L₀ – ўзаксиз ғалтакнинг индуктивлиги
L – ўзакли ғалтакнинг индуктивлиги

6. 
   Ғалтакнинг индуктивлиги аниқлангандан кейин ундан ўтаётган токни ўлчаб, ғалтак ъосил қилган магнит майдон энергияси формула билан ъисобланади.
   
7. 
   Олинган натижалар юқорида келтирилган жадвалга ёзилади.
   

НАЗОРАТ САВОЛЛАРИ.

1. 
   Нима сабабдан трансформатор ғалтагини қаршилиги ўзгармас ток учун кичик, ўзгарувчан ток учун эса катта бўлади?
   
2. 
   Нима сабабдан ғалтакка темир ўзак киритилганда уни индуктивлиги ортади?
   
3. 
   Ўзиндукция ъодисасини тушунтиринг?
   
4. 
   Ўзгарувчан ток занжири учун Ом қонунини формуласини тушунтиринг?
   
5. 
   Ўзгарувчан ток частотаси ортганда нима сабабдан индуктив қаршилик ортади?
   

ЛАБОРАТОРИЯ ИШИ № 2


ЭЛЕКТРОЛИТЛАРНИНГ СОЛИШТИРМА ҚАРШИЛИГИНИ АНИҚЛАШ


Ишнинг мақсади: Колpрауш кўприги ёрдамида электролитнинг солиштирма қаршилигини аниқлашдан иборат.
Керакли асбоблар: Колpрауш кўприги, электролит қўйилган U-симон шиша идиш, осциллограф, товуш генератори, қаршилик магазини ва ўтказгичлар, кўмир электродлар.