Щзбекистон республикаси олий ва щрта

АМПЕРМЕТРНИ ДАРАЖАЛАШ.

3-расм
Амперметрни даражалаш учун ундан Маълум қийматга эга бўлган ток ўтказиш ва амперметрнинг кўрсатишларини шу ток кучининг қийматларига таққослаш керак. Амперметрни даражалашнинг мумкин бўлган усуллардан бири шу асбобнинг маoлум электр юритувчи кучга эга бўлган ток манбаидан таъминланаётган маoлум қаршиликни электр занжирга улаб даражалашдир. Бу ъолда занжирдаги ток кучи Ом қонунига биноан ъисоблаб топилиши ва амперметрнинг кўрсатишлари ток кучининг шу ъисоблаб топилган қийматларига таққосланиши керак. Амперметрни даражалаш учун 3-расмдагидек электр занжири тузилади. Схемадаги R_д-даражаланаётган амперметр, R-реостат, К-калит, R_м - қаршилик магазини, ундан R_э - эталон қаршилик танлаб олинади, унга параллел қилиб эталон асбоб милливолpтметр уланади. Ишнинг моъияти шундан иборатки, R_э-эталон қаршилик ва ундаги кучланишларнинг пасайиши ўлчаб, занжирдан ўтаётган токни Ом қонуни га асосан ъисоблаб, амперметр кўрсатган ток кучи I_д билан солиштиришдир.

ИШНИ БАЖАРИШ ТАРТИБИ.

1. 
   3 - расмдагидек схема тузилади.
   
2. 
   R_м-қаршиликлар магазинидан R_э=0,1 Ом эталон қаршилик олинади ва ўнга параллел қилиб милливолpтметр А_д уланади.
   
3. 
   Даражаланувчи амперметр А_д ва милливолpтметрни стрелкалари нолp чизиғига келтирилади.
   
4. 
   Калит К уланади ва R-реостат сургични ўнгга ва чапга суриш билан А_д - амперметрнинг стрелкаси асбоб шкаласини 0,1А; 0,2А; 0,3А ва бошқа ток қийматларига келтирилади.
   
5. 
   Токнинг бундай қийматларига мос келган милливолpтметрдаги кучланиш қийматлари ёзиб олинади. Ом қонунига кўра кучланишни бу қийматларини эталон қаршиликка бўлиб, токнинг хақиқий қиймати топилади ва уни амперметр кўрсатиши билан солиштирилади. Олинган натижалар 3-жадвалга ёзилади.
   
6. 
   Даражаланаётган амперметр кўрсатган ток кучини Х-ўқига, ъисоблаб топилган ток кучини У-ўқига қўйиб график чизилади. Ъар бир ўзгаришга мос келадиган I_д1, I_д2, I_д3,..., токларини қиймати А_д - амперметрдан ъамда шунга мос келувчи кучланишларни mV - милливолpтметрдан ёзиб олинади.
   
7. 
   Занжирдан ўтаётган ток кучи формуладан ъисобланади ва олинган натижалар қуйидаги жадвалга ёзилади. Жадвалдаги қийматлар асосида график чизилади.
   
8. 
   

3-жадвал

№	Iд	U		I=I-Iд	Rэ
1 2 3
Ўрт қий.