Shohjahon normurodov

Fe’llarning I va II shaxsi maxsus shakllar orqali ifodalanadi. III shaxsda esa zamon qo‘shimсhalari shaxs ma’nosini ham ifodalaydi.
SHAXS Birlik Ko‘plik
I SHAXS Men -m bordim Biz -k keldik.
II SHAXS Sen -ng borsang Siz -ngiz borsangiz
III SHAXS U O boradi Ular O boradi
ESDA SAQLANG.
1.O‘tgan zamonning -di hamda shart mayli -sa shakllaridan so‘ng -m, -ng, -k, -ngiz qo‘shimchalari qo‘shiladi.M:Keldim, bordik, qolding, qoldingiz, borsam, kelsak, borsang, borsangiz.
2. O‘tgan zamonning -gan, -ib, -b hamda sof fe’lning hozirgi zamon -yap, -moqda, -ayotir,
-ayotib va kelasi zamonning -moqchi, -ar, -r, -a, -y, -s shakllaridan so‘ng -man, -miz, -san, -siz qo‘shimchalari qo‘llaniladi. Masalan: o‘qiganman, o‘qibman, boribsan; kelyapman, kelmoqdasiz, borayotirsan, borayotibman; o‘qimoqchiman, borarman, o‘qirsan, kelaman, oqiyman, bormassan kabi.
16-DARS FE’L SO‘Z TURKUMI DOIRASIDAGI OMONIM QO‘SHIMCHALAR TASNIFI.
ESLATMA: BU QO‘SHIMCHLARNI QO‘LLANISHIGA DIQQAT QILING!!!
1)-a – fe’l yasaydi: son+a=sana, qon+a=qona, yosh+a=yasha kabi :Bugungi ishlarni sanab sanog‘iga yetib bo‘lmaydi.
-a – ravishdosh qo‘shimchasi bo‘lganda ko‘makchi fe’lli so‘z qo‘shilmasini shakllantiradi.M: yoza boshlamoq, kela solib , yoza tur, ayta qolmoq, ayta ko‘rma kabi. U darsga kechikib keldi va mavzuni yoza boshladi.
-a – kelasi zamon qo‘shimchasi bo‘lganda undan so‘ng shaxs-son qo‘shimchasi qo‘shiladi va gapda kesim bo‘lib keladi.M: kelaman, boraman, ko‘raman kabi. Men ertaga darsga boraman.
-a – fe’lni ko‘chli-kuchsizlik darajasini bildiruvchi qo‘shimcha sifatida. M:buramoq kabi. U Anvarning qo‘lini burab sindirdi.
2) -ay – fe’l yasaydi: past+ay=pasay, sust+ay=susay, tor+ay=toray bunda -ay qo‘shimchasi yordamida yasalganda so‘zning asosi boshqa turkumda bo‘ladi: sust-sifat, susay fe’l yasalmoqda. U umrining oxirida toraygan bir kulbada kun kechirdi.