Shohjahon normurodov

-yotir, -yotib shakllari unli bilan tugagan fe’l asoslariga, -ayotir, -ayotib shakllari esa
undosh bilan tugagan fe’l asoslariga qo‘shiladi. -yap shakli undosh bilan tugagan fe’l asoslariga qo‘shilib, -ayap holida talaffuz qilinsa ham, -yap yoziladi.
KELASI ZAMON SHAKLLARI – harakat yoki holatning gap aytilayotgan vaqtdan so‘ng yuz berishini
bildiradi. Bu zamon shakllari fe’l asoslariga -a, -y, -(a)r, -moqchi, -ajak, -yajak qo‘shimchalarini va shaxs-son qo‘shimchalarini qo‘shish bilan hosil qilinadi. O‘tiraman, o‘tiradi; yashayman, izlarman, izlar; toparman, topar, o‘qimoqchiman, yozajakmiz, o‘qiyajakmiz.
Bu shakllar ba’zan harakatning doimiy, har uch zamonga oidligini ham ifodalaydi. Masalan: Akam kollejda o‘qiydi.
ESDA SAQLANG. Undosh bilan tugagan fe’l asoslariga kelasi zamonning -a, -ar, unli bilan tugagan fe’l asoslariga -y, -r, bo‘lishsiz fe’l shakllariga esa -s qo‘shimchasi qo‘shiladi. -(a)r shakli kelasi zamonni gumon, taxmin yo‘li bilan ifodalaydi. Kelaman, kelar(gumon), o‘qiyman, o‘qirman. Kelmassan kabi.
FE’LNING MAYL SHAKLLARI
Fe’l ifodalagan harakat-holat haqidagi xabar, buyruq-istak, shart ma’nolarini ifodalovchi
fe’l shakllari mayl shakllari sanaladi. Fe’llarning uchta mayl shakli mavjud:
1) xabar mayli;
2) buyruq-istak mayli;
3) shart mayli.
XABAR MAYLI – Harakat va holatning bajarilishi yoki bajarilmasligi haqidagi xabar, darakni bildiruvchi fe’l shakli xabar mayli shakli hisoblanadi. Xabar mayli shakli maxsus
qo‘shimchaga ega emas. Zamon va shaxs-son qo‘shimchalarini qabul qilgan fe’llar xabar maylidagi fe’llar sanaladi.M: bordim, keldim, o‘qiyapman kabi.
BUYRUQ-ISTAK MAYLI – Harakat va holatni bajarish yoki bajarmaslik haqidagi buyruq, istak, iltimos, maslahat ma’nolarini bildirgan fe’l shakli buyruq-istak mayli shakli
sanaladi. Buyruq-istak mayli shakllari fe’l asoslariga quyidagi qo‘shimchalarni qo‘shish yo‘li bilan hosil qilinadi: -(a)y, -(a)yin, -gin (-kin, -qin), -(i)ng, -sin, -(a)ylik, -(i)nglar.