Shohjahon normurodov

TOPSHIRIQ-1. Uyushiq bo‘laklarni tagiga chizing!!!
1. O‘zini ilmga bag‘ishlaydigan kishi odamlarga mehribon, haqgo‘y; fisq-u fujur, gina, xiyonat, makr va xiyladan xoli bo‘lishi kerak. (Farobiy) 2. Faylasuflarning odati, axloqi ham o‘z kasbiga loyiq, xuddi tug‘madek bo‘lishi kerak. (Farobiy) 3. So‘zlashga berilgan kishi hikmat sharafidan
chetlashgan va mahrumdir. (Alisher Navoiy) 4. Olimning yomonligi kemaning sinishiga o‘xshaydi. Chunki kema sinsa ham o‘zi cho‘kib, ham o‘zgalarni cho‘ktiradi. («Otalar o‘giti») 5. Oqillarga shafqat va mehribonchilik bilan muomalada bo‘lib, so‘ngra tavoze, odob bilan yordam qilinglar. (Ahmad Donish)
ESLATMA: 1. Kesim uyushib kelganda uni shakllantiruvchi vositalar (zamon, shaxs-son, mayl, tasdiq-inkor shakllari, bog‘lama va ko‘makchi fe’llar) oxirgi bo‘lakka qo‘shiladi: Mavzuni yaxshi tushunish uchun, avvalo, darsni diqqat bilan tinglash, berilgan topshiriqlarni bajarish, muntazam takrorlash kerak. Men uzoq yillardan buyon shu shaharda yashab, o‘qib, ishlab kelyapman.
Agar ushbu vositalar har bir kesimga qo‘shilsa, bunday gap uyushiq kesimli sodda gap emas, qo‘shma gap hisoblanadi: Nutq qudratli kuch: u ishontiradi, undaydi, majbur etadi.
2. Uyushiq bo‘lakda ko‘plik, egalik va kelishik qo‘shimchasi qo‘llanishi ikki xil:
1) ko‘plik, egalik va kelishik qo‘shimchasi uyushiq bo‘lakning oxirgisiga qo‘shilib, barchasiga tegishli bo‘ladi: Noma va arizalarning ba’zisi mirzo, muftilarga havola qilinar edi;
2) gapdagi uyushiq bo‘lakning har birida son, egalik, kelishik qo‘shimchasi qo‘shilishi ham mumkin: Qor sovug‘i qo‘llarimni va oyoqlarimni, peshonamni yalab tursada, menga juda yoqimli tuyuldi.
ESLATMA: Gapda uyushiq bo‘lak sanash ohangi va teng bog‘lovchilar vositasida bog‘lanadi. Gapning uyushiq bo‘lagi guruh-guruh bo‘lsa, bir-biridan nuqtali vergul bilan ajratiladi: Yutib chiqish uchun
ot chopqir, zotdor bo‘lishi va yaxshi toblanib sovitilishi; chavandoz usta, epchil bo‘lishi kerak.