Shohjahon normurodov

PARONIMLAR
PARONIMLAR(TALAFFUZDOSHLAR) – Talaffuzi va yozilishi bir-biriga juda yaqin, lekin ma’nolari har xil bo‘lgan so‘zlardir. Paronimlar ko‘pincha bir tovush bilan bir-biridan farq qiladi. M: asr- asir, amr- amir.
Paronimlar bir so‘z turkumi doirasida ham, turli so‘z turkum doirasida ham yuz beradi. MASALAN: ahil(sifat – tinch-totuv) – ahl (ot – aholi ) (turli turkum doirasida)
Sher(ot – hayvon ) – she’r(ot – janir)(bir turkum doirasida)
Yod – yot, bop – bob, xalos – xolos : Xiyla, hiyla; ta’na, tana; aro, oro. Burj va burch, Azim – azm, borlik – borliq, yoq – yog‘, zamin – zomin, urush – urish, xat – had, hol – xol, chakka – chekka, Bank-banka, bob-bop, gaz-g‘oz, davo-da’vo, daha-daho,faqir-paqir, soda-sodda, siqim-sig‘im, undash-undosh, uquv-o‘quv, ham-xam Ota – ato, tort – to‘rt, bosh – boj, she’r – sher, aso – asov
ESLATMA: Testda paronimlar bilan bog‘liq uslubiy xatolikni toping yoki so‘z qo‘llash bilan bog‘liq uslubiy xatolikni toping deb tushadi.


ANTONIMLAR
Qarama-qarshi ma’noli so‘zlar antonim so‘zlar deyiladi. Ular zid ma’noli so‘zlar deb ham yuritiladi. Antonimlar faqat bir so‘z turkum doirasida yuz beradi. Masalan: baland – past, yangi – eski, kecha – kunduz kabi.Antonim so‘zlar birgalikda qo‘llanib, yangi so‘z hosil qilishi mumkin. Masalan: yosh-u qari – barcha, achchiq-chuchuk – ovqat turi, uzoq-yaqindan – hamma yoqdan.
8- DARS O‘ZBEK TILI LEKSIKASINING BOYISH MANBALARI
Til doimiy ravishda boyib boradi.Uning boyishi ikki usul orqali amalga oshiriladi. 1. Ichki imkoniyat asosida. Bunda shevalardan so‘z olinadi, yangi so‘zlar yasaladi yoki so‘z ma’nosi o‘zgaradi. Masalan: mengzamoq (o‘xshatmoq), raqamlashtirish, dasturchi, sichqoncha kabi 2. Tashqi imkoniyat aso­sida. Chet tillardan so‘zlar olinadi. Bunday so‘zlar olinma so‘zlar deyiladi: Masalan: fayl, market, metro kabi. Tildagi so‘zlar ikki qatlamdan iborat: a) o‘z qatlam. Bu qatlamga oid so‘zlar azaldan tilimizda qo‘llanib kelinayotgan ish,bosh, biz, yigirma kabi umumturkiy va o‘zbekcha so‘zlardir; b) arab, fors, Yevropa tillaridan o‘zlashgan so‘zlar o‘zlashma
qatlamni tashkil etadi. Qalam, bahor, telefon, parta, stol kabi so‘zlar shular jumlasidandir.