Shahada: ashhadu anna Muhammadan a’bduhu va Rosuluh. Namoz, ro’za va Haj ruknlari

Ro’zaning mashro’ qilinganligi haqida.
Alloh Subhanahu Taolo Baqara surasi 183-oyati bilan ibodat bo’ldi, farz 
qilindi, Islom ruknlariga kirdi: 
اٌَ
ْ
اَهٌَُّأ
ْ
َْنٌِذَّلا
ْ
اوُنَمآ
ْ
َْبِتُك
ْ
ُْمُكٌَْلَع
ْ
ُْماٌَِّصلا
ْ
اَمَك
ْ
َْبِتُك
ْ
ىَلَع
ْ
َْنٌِذَّلا
ْ
ْْنِم
ْ
ْْمُكِلْبَق
ْ
ْْمُكَّلَعَل
ْ
َْنوُقَّتَت
 

---

”Ey, iymon keltirganlar! Sizlardan avvalgilarga farz qilinganidek, sizlarga 
ham ro’za farz qilindi. Shoyadki taqvodor bo’lsangiz”. 
Chunki Alloh Taolo ” 
َْبِتُك
ْ
ُْمُكٌَْلَع
ْ
ُْماٌَِّصلا
” , 
”sizlarga ham ro’za farz qilindi”, 
Ramazon oyida ro’za tutishligingiz sizlarga farz qilindi, degan oyati bilan mashro’ 
qilindi va bu Islomning arkonlari qatoriga kirdi.
Nima uchun yuqorida o’tilgan mavzulardagi qo’rquv, umid, tavakkul Islom 
arkonlaridan o’rin olmagan edi, to’g’ri ular ibodat turiga kiritildi, lekin Islom 
arkonlaridan o’rin olmagan edi. Islom arkonlari bu tashqariga ko’rinib turiladigan, 
u bilan insonni ajrata oladigan bir ruknlardir. Mana shu Islomning barcha ruknlari 
tashqariga ko’rinadigan. 
”Ashhadu alla la ilaha illalloh va ashhadu anna 
Muhammadan a’bduhu va Rosuluh”
bu birinchi rukni. Inson o’zining baroatini, 
kofirlardan, mushriklardan bo’lgan baroatini e’lon qilib, yakka, haqdor iloh tomon 
yuzlanganini da’vo qilib, ochiqlashi shart tili bilan. Tili bilan shahodat keltirishligi 
shart, ko’rinib turadigan narsa. Namozni barpo qilish ko’rinib turadigan narsa, 
zakotni ado etish ko’rinib turadigan ibodat, ro’zani ado etishlik ko’rinib turadigan 
ibodat. Haj ibodati ko’rinib turiladigan ibodat. Mana bularning barchasi rukn deb 
bekorga aytilmayaptiki, mana shu ibodatlari ko’rinmagan zotlar musulmon emas, 
deb ayta olamiz. Ya’ni, kimda kim, umuman namoz o’qimasa, Islomning ikkinchi 
ruknini ado etmayotgani ko’rinib qoladi. Insonning qo’rqayotgani va uning 
nimadan qo’rqayotganiyu, qalbida nima e’tiqod bilan qo’rqayotgani, 
qo’rqmayotganini biz bilomaymiz, sababi, u bizga ko’rinmaydi. Lekin insonning 
namoz o’qimaganligi, namozni hech qachon barpo qilmayotganligini biz ko’rib 
turamiz. Va bu bilan insonning musulmon, yoki musulmon emasligini ajratib 
olamiz. Inson qo’rqqanidan bir ish qilayotganini biz ajrata olmasligimiz mumkin, 
chunki u qalbidagi ibodat edi. Umidini, tavakkulini ajrata olmasligimiz mumkin, 
bizga ko’rinayotgan narsa boshqacha edi, deb aytishimiz mumkin, lekin, agar inson 
Iso alayhissalomning haykalining oldiga borib, o’zlari yasab olgan timsolining 
oldiga borib ibodat qilayotganini, yoq, qalbida musulmonchiligi boru, lekin bu 
Isoga ibodat qilayapti, deb ayta olmaymiz. Bir umr cherkovga kirib, chiqayotgan 
odamni buning qalbida nima borligini bilmaymiz, deb ayta olmaymiz, chunki biz 
xissiy ko’zlarimiz bilan ko’rib, bir narsaga ittifoq qilinadi. Shunung uchun ham 
mana bu Islom ruknlari hammasi ko’rinib tyuradigan ibodatlardir.
Shunaqa ko’rinib turadigan ibodatlarki, uni inso inkor qilolmaydi.