Ш. Шоабдураҳмонов, М. Асқарова, А. ҲОжиев, И. Расулов, X. Дониёров

ларни кўриш биланоқ фарғоналик аскарнинг кўзларидан... қай- ноқ ёш. томчиланган эди. (0.)

4. 
   Вақт (пайт) билдирувчи сўзлар билан келганда вақт (пайт) маъносини ифодалайди. (Бундай ҳолда давомлилик маъноси ҳам англашилиб туради.) Масалан:Сидиқжон кечаса билан киприк қоқм.ай чиқди. (А. Қ.) Аъзам туни билан ша- ғалда ётгандек ағанаб чиқди. (Ш.)
   
5. 
   Иш-ҳаракат объекти маъносини англатади. Сўнг Нури ўрнидан туриб дадаси билан совущина кўришди. (0.) У мен балан хайрлашди. (Ас. М.)
   
6. 
   Абстракт маъноли сўзлар билан бирга келиб, ҳолат (тарз) маъносини ифодалайди: Сорабибини хурсандлик билан қайта- цайта цутлади. (0.) Асқар полвон болаларга қизиқиш ва оқ кцнгиллилик билан ўзбекча курашни тушунтиришга киришди. (0.) У ўйчан бахтиёрлшс билан жилмайди. (Ас. М.)
   
7. 
   Мақсад маъносики билдиради: Шифокорлар москвалик ҳамкасблари олдига жуда зарур иш билан, яъни шу соҳада олиб бораётган диққатга сазовор илмий ишлари билан танишиш учун кетдилар. («Тошкент оқшоми».)
   
8. 
   Жараён ёки иш-ҳаракатнинг содир бўлишидаги ҳолат маъиосини ифодалайди: ...биз кучли шовщшлар билан тикка йўлга чикиб бордик. (Ас. М.) ...Кий-чув билан улоқ бошланди. (Ш.)
   

билан кўмакчйси бадиий адабиётда баъзан бирлан, бирла, била, -ила, -ла шаклида қўлланади. Масалан:
Ажойиб каъмалар бирлан Саҳарда сайрадинг, булбул.
Эл бирла Ҳабибий ҳам Меҳнатда, садоқатда. (Ҳабибий.)
Асл, улуғ бир виқор била биз сари Келасан гуриллаган алангалар-ла! (0.)
Пишиб етилди, ҳаводин ранг олди истагича
Зиҳи бу санъат илй келди халқпарвар куз. (Ҳабибий.)
Лекин билан кўмакчисининг бу шакллари ҳозирги замон уЗӦбК аДйбйЙ ТИЛИ учуи ЫОрМй ҲИСОӦЛЗ.НМ&ЙДЙ*'
Учун. Бу кўмакчи,' асосан, қуйидагк маъноларни ифодалайди:

1. 
   М а қ с а д м а ъ н о с и н и. сундай чоқда учун кўмакчи- си от, олмош, шунингдек, ҳаракат иоми ва -син, -лик аффикс- лари билан тугаган сўзлардан кейин келади: Буюк кишилар доим инсоният учун қайғуради. (Ш.) Шоир Нодимнинг ҳаша- матли бир меҳмонхонаси азиз меҳмоклар учун ажратилди. (С. Абдулла.) Аҳмаджон душман.га омон бермаслик учун ти- нимсиз ўқ узди. (А. Қ.) Буваси зшитсин учун у қаттиқроқ сўз- лади.(Ш.)
   

2. 
   Сабаб маъносини. Бундай чоқда учун кўмакчиси, кўпинча, -гани (-ган+и), -лиги(-лик+и), -ганлиги(-ган+лик+
   

+ и) аффикслари билан тугаган сўзлардан сўнг келади: Янги чищан ой ейилиб кетган ўроцдай ингичка бўлгани учун йўлни ёритмасди. (Ш. Р.) Кичик арища ҳали сув келмагани учун Гул- нор челак кўтариб, катта арища жўнади. (0.)
Бундай бирикувларда учун кўмакчиси сабабли сўзи вазифа- сини бажаради ва унга синоним бўлади. Қиёс қилинг: аъло ўщгани учун мукофотланди — аъло ўқигани сабабли мукофот- ланди.

2. 
   А т а ш маъносини. Бундай чоқда учун кўмакчиси от ва олмошлардан сўнг келади: Бу китобларни сен учун, қалам- ларни Салима учун олдим..
   
3. 
   Эваз маъносини. Масалан: Раҳмат, Сўнахон, йўқ- лаб топиб келганингиз учун раҳмат. (Ас. М.) Кўнгли учун қаймоғини тотиб ҳам кўрмадим. (Ас. М.)