Ш. Шоабдураҳмонов, М. Асқарова, А. ҲОжиев, И. Расулов, X. Дониёров

учун кўмакчиси бадиий адабиётда -чун шаклида ҳам қўлла- нади: Тинчгина яшаш-чун туғилмаганман. («Тошкент оқию- ми».)
учун кўмакчиси -гина, -дир аффиксларини олиши мумкин: Унинг бу гаплари менинг учунгина бутун даҳишти билан янги эди. (Ас. М.) Лекин нима учундир унинг башорати ижобат топмасди. (Ш.)
Каби. Бу кўмакчи ўхшатиш, солиштириш, қиёслаш маъно- сини ифодалайди: У Иўлчига яқин келиб, она каби бошини си- лади ва юпата бошлади. (0.) Тун совуғи билан қотган лой оёқ остида синиқ шиша парчаси каби қирс-қирс уШалади. (0.) Бу воқеа қўрқинчли туш каби Иўлчининг кўз олдидан ўтди. (0.)
Бу маънода каби кўмакчисига мисол, мисоли сўзлари снно- ним бўлиши мумкин: Юлдуз мисвл қўй-қўзинг сулув. (Р. Чин- мирзаев.)
Бу кўмакчи феъл формалари ва модал сўзлар билан келган- да, ўхшатиш, қиёслаш билан бирга ишонмаслик, гумон маъно- ларини ҳам ифодалайди: Гулнор уялган каби табассум билан бошини қуйи солди. (0.) Чол қишлоқда бўлиб ўтган воқеалар- ни хотиридан бир-бир кечираётган каби бир зум жим қолди. (А. К.) Уйда биров бор каби туюлди унга.
каби кўмакчиси вақт билдирувчи сўзлар билан бирга кел- ганда эса доимий ўхшашлик, мунтазамляк маъносини билди- ради: У атрофга назар солмай ^ар вацтдаги каби ғурур би- лан келар эди. (О.) Кечга яқин дадаси қайтгач, қўрғонга кир- ди, ҳар кунги каби қора шўрва учун олов ёқди. (0.)
Сингари. Бу кўмакчи каби кўмакчисининг синоними бў- либ, асосан, каби кўмакчиси англатган маъноларни, яъни ўх- шатиш, солиштириш, қиёслаш, ўхшашлик, мунтазамлик маъ- ноларини билдиради. Масалан: Пўлатнинг кўзларида худди гўдакларники сингари севинч учқунлари чақнади, чопганича уйга кириб кетди. (Ш. Р.) Атроф қум чўли сингари бепоён, ша-



мол учирган қор оёқлар остида ғижирларди. (Ш. Р.) ...қалбаки ҳужжатлар ясаиг сингари ҳаром ишларнинг пири эди. (0.) Бу ишлар ҳаммаси хамирдан қил суғурган сингари енгилгина бўлмайди. (Ш.) У энди, дастлабки кунлардаги сингари бего- насирамас, рўпара келган тўпга қўшилиб хурсандчилик қилар эди. (А. Қ.) Хадича хола болалик чоғидаги сингари унинг бе- лига нон тугиб берди. (А. Қ.)
Янглиғ. Бу кўмакчи каби, сингари кўмакчиларининг си- ноними бўлиб, асосан, улар англатган маъноларни ифодалай- ди. Янглиғ кўмакчиси ҳозирги ўзбек адабий тили учун архаик- лашган бўлишига қарамай, поэтик ва прозаик асарларда сти- листик талаб билан қўлланади. Ухшатиш, чӧгиштириш, қиёс маъносиии билдиради: Ярашмас сенга бу янглиғ юриш, кайфу сафокорлик. (Қ. Убайдуллаева.) Бу қиз ҳаммаларидан катта- роқ, сочлари эркакларники янглиғ калта қирқилган. (Фад.)
Сайин. Бу кўмакчи қуйидаги маъноларни ифодалайди.

1. 
   Вақт билдирувчи сўзлар билан бирга келиб, иш-ҳаракат ёки ҳодисанинг муайян вақт ичида такрорланиши ёки мунтазам бўлиб туриши маъносини: Қувноқ қизнинг юрагида севги кун сайин. кучлироқ ёлқинланади. (0.) Республикамизда пахта ҳо- сили йил сайин оишб бормоқда. (Н. С.)
   
2. 
   Феъл формалари билан бирга келганда, икки иш-ҳара- катнинг бир йўла содир бўлиши ва бу ҳаракатдаги давом, из- чиллик маъносини: Оёқ товуши ичкарига яцинлашган сайин у ўзида титроқ аралаш бир ҳол сезар эди. (А. Қод.) Ел борган сайин кучлана борди. (А. Қод.)
   
3. 
   Иш-ҳаракатни маълум вақт орасида содир бўлиши маъ- носини: Бу ҳол кун сайин такрорланиб турарди.
   

Сари. Бу кўмакчи иш-ҳаракатщшг объектга қараб йўна- лиши маъносини ифодалайди (бундай кўмакчили бирикувда объектни кўмакчидан олдинги сўз кўрсатиб туради.): Масалан: Тиршидим тоғдан ошдим, ёруғлик сари йўл очдим. («Узбек халқ мақоллари».)
Бу маънода сари кўмакчиси томон кўмакчисига синоним бў- лиши мумкин. Қиёс қилинг: кўча сари — кўча томон, ёруғлик сари — ёруғлик томон.