Ш. Шоабдураҳмонов, М. Асқарова, А. ҲОжиев, И. Расулов, X. Дониёров

Бўл ёрдамчиси бўладими формасида қўлланганда, ҳаракат- нинг юз беришидан кучли таажжубланиш маъноси ифодала- нади: Ҳеч кутмаганда Качал полвон бошини қимирлатса бўш- дими... (Ш. Саъдулла.)
-гаким бўлсин. Бу форма ҳзракатни бажариш ёки бажар- масликка қатъий қарор маъносини билдиради: Бўлди, бўлди, янаги отпускада борганимиз бўлсин! (бу қатъий қарор билан Хуришдбек онасини хурсанд қилмоқчи эди.) (С. 3.) Иккинчи бундай қилмаганим бўлсин. (С. 3.)
-ди деғунча. Шу формадаги феъл билдирган ҳаракат бажа* рилиши билан тезда бошқа бир ҳаракатнинг бажарилиши маъ- носи ифодаланади: Улар мени кўрди дегунча: «Ана, тўнғиз Амин келди, суп жирний була»,— дерди. (Ҳ. Нуъмон, А. Шо раҳмедов.) Бойбува кўса ҳамма қўғирчоқлар билан тўй-томо- шаларга кетди дегунча Качал полвон ҳам уйдан отилиб кўчага чиқарди. (Ш. Саъдулла.) Сиз келдингиз дегунча бир ёққа жў- найдалар. (П. Т.)
-(а)й дейди (демайди). Ҳаракатнинг бажарилишига мойил- лик, унинг бажарилиш белгиси бор-йўқлиги ифодаланадн: Ғу-< ломжон ака эса ҳамон сўз қотмас, кўзойнагини бурнига кўтар- ганича ўз ишидан бош кўтарай делгас,... (М. Исм.) Оёғим муз- лаб кетяпти. Мсий демайди.. (Э. Усмонов.)
-(а)й де. Бу форма ҳаракатиинг бажарклишига оз қолган- лик, сал қолганлик маъносини билдиради: Атрофда баланд тоғ- лар қад кўтарган, уларнинг қорли чўққилари осмонга тегай- тегай деб турар эди. (0. Е.) Дарё томондан асган изғирин бу- рунни учириб кетай дейди. (А. Қ.) Бу кўчада қулаган ва қуллй деб турган деворлар... орасида режа билан солинган чи- ройли оқ иморатлар учрар эди. (А. К.) Кўзи сал илинай деган- да, гўдакнинг чинқириғи қулоғига чалинарди-ю, чўчиб уйгониб кетарди. (С. 3.)
-ги кел. Бу формада шахс кўрсаткичлари аеосип фсьлга, майл, замон, инкор қўшимчалари кел феълига қўшьлади на ҳаракатга бўлған истак маъноси ифодалаияди: Камопшшл қиздаи кечирим сўрагиси, мулойим гап билан уни \ар қилай эркалаб қўйгиси келди, (0. Мухторов.) Тўғриги. оащ гчргмаи- ди — онаси вафот этгандан бери ўйин-к'/лгплар.’и 1.1)111)11 ара-