Ш. А. ДЎстмуҳамедова, З. Т. Нишанова, С. Х. Жалилова

Э.Ғ.Ғозиев раҳбарлигида Ж.С.Искендеров томонидан
педагогика коллежи ўқувчиларида характернинг интеллектуал ва иродавий 
хусусиятларини шаклланишини баҳолашда тест-рейтинг тизимидан 
фойдаланишнинг самарали йўллари ишлаб чиқилди. Педагогика коллежи 
ўқувчиларида характернинг интеллектуал ва иродавий хусусиятларини 
шаклланиш жараёни шасхнинг умумий йўналганлиги, касбий 
установкалари, касбий тасаввурлари ва имкониятлари мутаносиблиги 
омиллар асосига қурилиши тадқиқот давомида далилланди.
Бу ёшдаги болалар учун мулоқотга киришиш эҳтиёжининг 
мавжудлиги ҳам жуда муҳим, лекин у етакчи эмас, фақат танлаган касб ва 
йўналишлари бўйича машғул бўлмаган ўспиринларгина кўпроқ 
тенгдошлари билан мулоқотда бўлишга эҳтиёж сезадилар. Бу ёшдаги болалар 
меҳнат фаолияти билан худди катталардек шуғуллана оладилар. Илк 
ўспиринлик даврини касбий билим, кўникма ва малакаларнинг 
шаклланиши учун сензитив давр деб ҳисоблаш мумкин. Ўзининг касбий 
тақдирини тасодифан ёки нотўғри ҳал этилиши мураккаб ички 
кечинмаларга, иккиланишларга, зиддиятларга олиб келиши мумкин. Бу 
эса йигит ва қиз ҳаёти учун ҳам, жамият учун ҳам катта зарар келтиради. 
Касб танлаш вақтида илк ўспиринлар ўз мойиллиги ва қобилиятларини 
шахсий сифатлар, хусусан, нерв системасининг типи, анализаторлар 
хусусияти эмоционал-иродавий сифатларини ҳам ҳисобга олишлари зарур. 
7.
4. Илк ўспиринлик даврида дўстлашиш муаммоси 
Ахлоқий ва ижтимоий, сиёсий ҳисларнинг ривожланиши айниқса 
характерлидир. Улар одатда муайян ахлоқий талаблар билан ўзаро 
тўғри муносабатда бўладилар. Бошдан кечирган ҳис-туйғуларни англаб 
етиш маҳорати ҳам ривожланади. 
Дўстлик – илк ўспиринлик давридаги шасхлараро муносабат ва
ҳиссий боғланишнинг муҳим туридир. Ўспиринлик ёшида ўқувчиларда 
ўртоклик ҳиссининг ривож топиши характерлидир. Россия психологлари