Сборник докладов республиканской научно-методической конференции вопросы применения современных систем и технологий

 
2- rasm. Qurilmaning sxemasi 
Xulosa qilib, shuni aytish mumkinki fizika kursini izchil o‗rganish, boshqa 
fanlarda ham juda samarali bo‗lgan fikrlash, intuitsiya, mantiqiy usulni 
rivojlantiradi.Ushbu laboratoriya ishini bajarishda talabalarda qurilmada ishlash, 
sxemalarni o‗qish ko‗nikmasi rivojlanadi, bu esa yuqori kurslarda o‗tiladigan fanlar 
bilan integratsiyasini ta‗minla bberadi. 
FIZIKADAN KO„P MODULLI LABORATORIYA STENDI ORQALI 
MEXANIK TEBRANISHLARNI O„RGANISH 
 
Abduraxmonov K.P., Ismoilov Sh.X., TATU 
 
Ushbu ishning maqsadi fizik mayatnik tebranishlarini Oberbek mayatnigidan 
foydalangan holda tajribada o‗rganish, tebranish chastotasini mayatnikning inersiya 
momentiga bog‗liqligini aniqlash, shuningdek mayatnik inersiya momentini 
qo‗shimcha yuklarsiz aniqlashdir. 
Qo‗zg‗almas o‗q atrofida tebranayotgan har qanday qattiq jismni fizik mayatnik 
deb atash mumkin. Bizning holatimizda fizik mayatnikni assimmetrik Oberbek 
mayatnigu bajaradi, uning tebranish o‗qiga nisbatan inersiya momenti tayoq va 
baraban inersiya momenti hamda qo‗shimcha yuklarning inersiya momentlari 
yig‗indisidan iborat bo‗ladi. Tizimning tebranishlar tenglamasini yozish uchun 1-
rasmni ko‗rib chiqamiz, buerda I – mayatnikning tebranishlar o‗qiga nisbatan inersiya 
momenti, θ – muvozanat holatdan og‗ish burchagi, M – mayatnikni muvozanat 
V
1
 
μA
 
R
 
А
 
 V
2
 
T 
Л 
ИЗН 
PA2
 
PA1
 

---

269 
holatiga qaytaradigan kuch momenti, 
r
1
÷ r
4
– mos ravishda 1 ’ 4 – qo‗shimcha 
yuklar massa markazlaridan aylanish o‗qiga bo‗lgan masofa.